CNC’de G20 Komutu: İnç Ölçü Sistemiyle Programlama Rehberi
CNC (Bilgisayarlı Sayısal Kontrol) teknolojisi, modern imalatın temel taşlarından biridir. Gerek CNC torna tezgahları gerekse CNC işleme merkezleri, metallerden plastiklere kadar birçok malzemeyi yüksek hassasiyetle işleyerek karmaşık parçaların üretilmesini sağlar. Bu makinelerin hassas kontrolü ise G-kodları olarak bilinen standart bir programlama dili ile gerçekleştirilir. Bu kodlar arasında, temel ancak kritik öneme sahip olanlardan biri de G20 komutudur.
Bu makalede, CNC programlamada G20 komutunun ne anlama geldiğini, G21 komutu ile arasındaki farkı, CNC torna ve işleme merkezlerindeki kullanımını ve en popüler kontrol üniteleri (Fanuc, Siemens, Haas, Heidenhain, Mazatrol, Mitsubishi vb.) üzerindeki uygulamalarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Hem basit hem de karmaşık program örnekleriyle G20 komutunun kullanımını pekiştirerek, CNC operatörleri ve programcıları için kapsamlı bir kaynak sunmayı hedefliyoruz.
G20 Komutu Nedir? Temel Tanım ve İşlev 
CNC programlamada G20 komutu, tezgahın çalışacağı ölçü birimini İnç (inch) olarak ayarlar. Yani, G20 komutu aktif olduğunda, programda yer alan tüm koordinat değerleri (X, Y, Z eksenleri), ilerleme hızları (F kodu) ve ofset değerleri inç cinsinden yorumlanır. 1 inç, yaklaşık olarak 25.4 milimetreye eşittir.
G20 komutu modal bir komuttur. Bu, bir kez programda belirtildiğinde, G21 (Metrik ölçü sistemi - milimetre) komutu girilene veya program sonlanana kadar aktif kalacağı anlamına gelir. Bu nedenle, programın başında doğru ölçü sisteminin seçilmesi hayati önem taşır.
G20 vs. G21: Temel Farklılık
- G20: Ölçü birimini İnç olarak ayarlar. Koordinatlar, ilerlemeler ve ofsetler inç cinsindendir.
- G21: Ölçü birimini Milimetre olarak ayarlar. Koordinatlar, ilerlemeler ve ofsetler milimetre cinsindendir.
Uluslararası ticarette veya belirli mühendislik standartlarında (örneğin, Amerikan standartları) tasarlanmış parçaların imalatında G20 komutu sıklıkla kullanılır. Türkiye ve Avrupa’da genellikle metrik sistem (G21) daha yaygın olsa da, global pazara üretim yapan veya belirli projelerde çalışan firmalar için G20 bilgisi vazgeçilmezdir.
CNC Torna ve İşleme Merkezi Farkları: G20/G21 Kullanımı 
G20 ve G21 komutlarının temel işlevi, yani ölçü birimini ayarlama görevi, hem CNC torna tezgahlarında hem de CNC işleme merkezlerinde aynıdır. Ancak makinelerin çalışma prensiplerindeki farklılıklar, bu komutların etkilediği parametrelerde küçük nüanslar yaratabilir:
- CNC Torna Tezgahları: Genellikle iki ana eksene (X - çap, Z - boy) sahiptir. G20 komutu, bu eksenlerdeki hareket mesafelerini, kesme derinliklerini, paso miktarlarını ve ilerleme hızını (genellikle inç/devir veya inç/dakika) inç cinsinden tanımlar. Takım ofsetleri de inç olarak girilmelidir.
- CNC İşleme Merkezleri: Genellikle üç veya daha fazla eksene (X, Y, Z ve bazen A, B, C döner eksenler) sahiptir. G20 komutu, bu eksenlerdeki konumları, takım yollarını, delik derinliklerini, cep boşaltma ölçülerini ve ilerleme hızını (genellikle inç/dakika) inç cinsinden belirler. Yine, takım boyu ve çap ofsetleri inç olarak ayarlanmalıdır.
Özetle, G20 komutu her iki makine tipinde de ölçü birimini İnç’e çevirir, ancak bu birimin uygulandığı eksen sayısı ve hareket tipleri makineye göre farklılık gösterir. Programlamaya başlamadan önce makinenin hangi ölçü sistemine ayarlı olduğunu bilmek veya programın başında G20 ya da G21 komutunu kullanarak istenen birimi net bir şekilde belirtmek, olası çarpma veya ölçü hatalarını önlemek için kritiktir.
Popüler Kontrol Ünitelerinde G20 Komutu 
G20 komutu, ISO (Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu) tarafından tanımlanmış standart bir G-kodudur. Bu nedenle, çoğu modern CNC kontrol ünitesi bu komutu destekler ve temel işlevi aynıdır. Ancak, kontrol ünitelerinin kendilerine özgü arayüzleri, parametre ayarları veya ek fonksiyonları nedeniyle uygulamada küçük farklılıklar veya dikkat edilmesi gereken noktalar olabilir.
1. Fanuc Kontrol Üniteleri
Fanuc, dünya genelinde en yaygın kullanılan CNC kontrol ünitelerinden biridir. G20 komutu Fanuc sistemlerinde standart olarak bulunur ve sorunsuz çalışır.
- Çalışma Prensibi: Programın başında G20 satırı okunduğunda, kontrol ünitesi tüm müteakip boyut ve ilerleme değerlerini inç olarak kabul eder. G21 komutu girilene kadar bu mod aktif kalır.
- Dikkat Edilmesi Gerekenler: Program başında G20 veya G21 belirtilmezse, makine varsayılan parametre ayarlarına göre (genellikle G21) çalışabilir. Bu durum karışıklığa yol açabilir, bu yüzden programın başında birim seçimi yapmak en iyi pratiktir. Takım ofsetlerinin de G20 moduna uygun olarak inç cinsinden girildiğinden emin olunmalıdır.
Basit Fanuc G20 Torna Örneği (Dış Çap Tornalama):
O0001 (G20 ORNEK PROGRAM - TORNA)
G20 G40 G80 G99 ; (INCH MODU, TAKIM TELAFISI IPTAL, CEVRIM IPTAL, ILERLEME DEVIR BASINA)
G28 U0 W0 ; (REFERANSA GONDER)
T0101 ; (TAKIM 1, OFSET 1)
G50 S2500 ; (MAKSIMUM DEVIR SINIRI 2500 RPM)
G96 S400 M03 ; (SABIT KESME HIZI 400 FT/MIN, FENER MILI CW)
G00 X2.1 Z0.1 M08 ; (HIZLI POZISYONLAMA, SOGUTMA SUYU AC)
G01 Z0 F0.01 ; (ALIN TORNALAMA BASLANGICI)
G01 X-0.06 F0.008 ; (ALIN TORNALAMA MERKEZE KADAR)
G00 Z0.1 ; (HIZLI GERI CEKILME)
G00 X2.0 ; (CAPA HIZLI YAKLASMA)
G01 Z-1.5 F0.012 ; (DIS CAP TORNALAMA - 1.5 INC UZUNLUKTA)
G01 X2.1 ; (CAPTAN UZAKLASMA)
G00 Z0.1 ; (BASLANGIC Z'YE HIZLI DONUS)
G00 X1.9 ; (IKINCI PASO ICIN CAPA HIZLI YAKLASMA)
G01 Z-1.5 F0.012 ; (IKINCI PASO TORNALAMA)
G01 X2.1 ; (CAPTAN UZAKLASMA)
G00 Z5.0 M09 ; (GÜVENLİ MESAFEYE ÇEKİL, SOĞUTMA SUYU KAPAT)
G28 U0 W0 M05 ; (REFERANSA GÖNDER, FENER MİLİ DURDUR)
M30 ; (PROGRAM SONU VE RESET)
Kompleks Fanuc G20 İşleme Merkezi Örneği (Cep Boşaltma ve Delik Delme):
O0002 (G20 ORNEK PROGRAM - ISLEME MERKEZI)
G20 G17 G40 G80 G90 ; (INCH MODU, XY DUZLEMI, TAKIM TELAFISI IPTAL, CEVRIM IPTAL, MUTLAK PROGRAMLAMA)
G91 G28 Z0 ; (Z EKSENINDE REFERANSA GONDER)
G28 X0 Y0 ; (X VE Y EKSENLERINDE REFERANSA GONDER)
T01 M06 ; (TAKIM 1 - 0.5 INC PARMAK FREZE)
G54 ; (IS PARCASI SIFIRI SECIMI)
G90 G00 X1.0 Y1.0 S1500 M03 ; (MUTLAK MOD, CEP BASLANGIC NOKTASINA YAKIN HIZLI POZISYONLAMA, DEVIR VER)
G43 H01 Z1.0 M08 ; (TAKIM BOYU TELAFISI AKTIF, Z'DE GÜVENLİ YÜKSEKLİK, SOĞUTMA SUYU AÇ)
G00 Z0.1 ; (İŞ PARÇASINA HIZLI YAKLAŞMA)
G01 Z-0.25 F20.0 ; (İŞ PARÇASINA DALMA - 0.25 INC DERINLIK)
G41 D01 X1.5 Y1.0 F30.0 ; (TAKIM YARIÇAP TELAFİSİ SOL, HAREKET BAŞLANGICI)
G01 Y2.0 ; (Y EKSENINDE KESME)
G01 X2.5 ; (X EKSENINDE KESME)
G01 Y1.0 ; (Y EKSENINDE KESME)
G01 X1.0 ; (X EKSENINDE KESME - CEP SINIRLARI)
; CEP İÇİNİ BOŞALTMA (BASİTLEŞTİRİLMİŞ ZİGZAG)
G01 X1.25 Y1.25 F40.0 ;
G01 X2.25 ;
G01 Y1.5 ;
G01 X1.25 ;
G01 Y1.75 ;
G01 X2.25 ;
G01 Y2.0 ; (SON KENARA GEL)
G01 X1.5 ; (KENARA GEL)
G40 G00 X1.0 Y1.0 ; (TELAFİ İPTAL, BAŞLANGICA DÖN)
G00 Z1.0 M09 ; (GÜVENLİ YÜKSEKLİĞE ÇEKİL, SOĞUTMA SUYU KAPAT)
; --- DELIK DELME OPERASYONU ---
T02 M06 ; (TAKIM 2 - 0.25 INC MATKAP)
G90 G00 X3.0 Y3.0 S2000 M03 ; (DELİK MERKEZİNE HIZLI POZISYONLAMA, DEVIR VER)
G43 H02 Z1.0 M08 ; (TAKIM BOYU TELAFISI AKTIF, Z'DE GÜVENLİ YÜKSEKLİK, SOĞUTMA SUYU AÇ)
G99 G81 Z-0.3 R0.1 F10.0 ; (INCH MODU, GAGALAMASIZ DELİK DELME ÇEVRİMİ, Z DERINLIK -0.3, R SEVIYESI 0.1, İLERLEME 10 IPM)
X4.0 ; (İKİNCİ DELİK KONUMU)
Y4.0 ; (ÜÇÜNCÜ DELİK KONUMU)
X3.0 ; (DÖRDÜNCÜ DELİK KONUMU)
G80 ; (DELİK DELME ÇEVRİMİ İPTAL)
G00 Z1.0 M09 ; (GÜVENLİ YÜKSEKLİĞE ÇEKİL, SOĞUTMA SUYU KAPAT)
G91 G28 Z0 M05 ; (Z REFERANS, FENER MİLİ DURDUR)
G28 X0 Y0 ; (X VE Y REFERANS)
M30 ; (PROGRAM SONU)
2. Siemens (SINUMERIK) Kontrol Üniteleri
Siemens SINUMERIK kontrol üniteleri de G20 komutunu standart olarak destekler.
- Çalışma Prensibi: Fanuc ile benzer şekilde, program bloğunda G20 okunduğunda ölçü sistemi İnç’e geçer. Siemens’in kendine özgü programlama yapısı ve komutları (örneğin,
DIAMON/DIAMOF- Çap programlama modu) G20 ile birlikte kullanılabilir, ancak tüm değerler inç cinsinden olmalıdır. - Dikkat Edilmesi Gerekenler: Siemens’te parametre ayarları Fanuc’a göre daha esnek olabilir. Makinenin temel ayarlarının (örneğin, MD10200:
MEASURING_SYSTEM) ne olduğunu bilmek önemlidir, ancak program içindeki G20 komutu bu ayarı geçersiz kılar.
Basit Siemens G20 İşleme Merkezi Örneği (Kontur İşleme):
; G20 ORNEK PROGRAM - SIEMENS ISLEME MERKEZI
WORKPIECE(,"",,"BOX",110,0,-20,-10,-10,100,100) ; Opsiyonel iş parçası tanımı
G54 ; İş parçası sıfırı
G17 G90 G700 ; XY Düzlemi, Mutlak Programlama, G700 = G20 (Siemens alternatifi Inch modu)
T="ENDMILL_0_5" ; Takım adı (0.5 Inch Parmak Freze)
M06 ; Takım değiştirme
S1800 M03 ; Devir ve fener mili yönü
G00 X-0.5 Y-0.5 Z1.0 M08 ; Hızlı pozisyonlama, Güvenli Z, Soğutma suyu aç
Z0.1 ; İş parçasına yaklaşma
G01 Z-0.2 F20.0 ; İş parçasına dalma (Derinlik 0.2 Inch)
G41 ; Takım yarıçap telafisi sol
G01 X0 Y0 F30.0 ; Kontur başlangıcı
G01 X4.0 ; X yönünde kesme (4 Inch)
G02 X5.0 Y1.0 R1.0 ; Saat yönünde yay (Radius 1 Inch)
G01 Y3.0 ; Y yönünde kesme
G03 X4.0 Y4.0 R1.0 ; Saat yönünün tersine yay
G01 X0 ; X yönünde kesme
G01 Y0 ; Başlangıç Y'ye dön
G40 ; Telafi iptal
G00 Z1.0 M09 ; Güvenli Z'ye çık, Soğutma suyu kapat
G00 X-1.0 Y-1.0 ; Güvenli noktaya git
M05 ; Fener mili durdur
M30 ; Program sonu
(Not: Siemens’te G700 komutu da G20 yerine İnç modu için kullanılabilir. G70/G71 ise finiş ve kaba tornalama çevrimleridir, karıştırılmamalıdır.)
Kompleks Siemens G20 Torna Örneği (Diş Çekme ve Kanal Açma):
; G20 ORNEK PROGRAM - SIEMENS TORNA
G20 G18 G40 G90 ; Inch modu, ZX Düzlemi, Telafi iptal, Mutlak programlama
G54 ; İş parçası sıfırı
T1 D1 ; Takım 1, Ofset 1 (Kaba Tornalama)
S350 F0.01 G96 M03 ; Sabit kesme hızı 350 ft/min, ilerleme 0.01 in/rev, Fener mili CW
G00 X2.2 Z0.1 M08 ; Hızlı pozisyonlama, soğutma suyu aç
G01 X2.0 Z0 F0.008 ; Alın tornalama
G01 X-0.05 ; Merkeze kadar
G00 Z0.1 ; Geri çekil
G00 X1.95 ; Çapa yaklaş
G01 Z-1.0 F0.012 ; Kaba tornalama (Çap 1.95, Boy -1.0)
G01 X2.05 ; Çaptan uzaklaş
G00 Z0.1 ; Z'de başa dön
G00 X1.9 ; Yeni çapa yaklaş
G01 Z-1.0 F0.012 ; İkinci paso (Çap 1.9)
G01 X2.1 ; Çaptan uzaklaş
G00 Z5.0 M09 ; Güvenli mesafeye git, soğutma suyu kapat
M05 ; Fener mili dur
M01 ; Opsiyonel duruş
; --- KANAL ACMA ---
T2 D1 ; Takım 2, Ofset 1 (0.125" Genişliğinde Kanal Kalemi)
S800 F0.004 G97 M03 ; Sabit devir 800 RPM, ilerleme 0.004 in/rev
G00 X2.1 Z-0.5 M08 ; Kanal pozisyonuna hızlı git
G01 X1.5 F0.003 ; Kanal dibine in (Çap 1.5")
G04 F0.5 ; 0.5 Saniye bekle
G01 X2.1 F0.005 ; Çaptan çık
G00 Z5.0 M09 ; Güvenli Z, soğutma suyu kapat
M05 ; Fener mili dur
M01 ; Opsiyonel duruş
; --- DIS CEKME (1/4-20 UNC) ---
T3 D1 ; Takım 3, Ofset 1 (Diş Kalemi)
S500 G97 M03 ; Sabit devir 500 RPM
G00 X1.0 Z0.2 M08 ; Diş başlangıç pozisyonu (Çap 1.0", Z 0.2")
G92 X0.245 Z-0.75 F0.05 ; Diş çekme çevrimi (Pitch = 1/20 = 0.05 Inch)
X0.240 ; İkinci paso
X0.235 ; Üçüncü paso
X0.230 ; Dördüncü paso
X0.226 ; Beşinci paso
X0.223 ; Altıncı paso
X0.220 ; Yedinci paso (Finiş)
G00 Z5.0 M09 ; Güvenli Z, soğutma suyu kapat
G00 X5.0 ; Güvenli X
M05 ; Fener mili dur
M30 ; Program sonu
3. Haas Kontrol Üniteleri
Haas kontrol üniteleri büyük ölçüde Fanuc uyumlu bir yapıya sahiptir. G20 komutu da Fanuc’taki gibi çalışır.
- Çalışma Prensibi: G20, ölçü birimini İnç olarak ayarlar.
- Dikkat Edilmesi Gerekenler: Haas’a özgü bazı ayarlar (Settings) G20/G21 davranışını etkileyebilir. Örneğin, Setting 9 (Dimensioning) varsayılan olarak Inch (G20) veya Metric (G21) modunu belirleyebilir, ancak programdaki G20/G21 komutu bu ayarı geçersiz kılar. Setting 33 (CNC Network Share) gibi ayarların G20 ile doğrudan ilgisi olmasa da, program transferi sırasında birim uyumluluğuna dikkat etmek gerekir. Takım ve iş parçası ofsetlerinin G20 moduna uygun olduğundan emin olunmalıdır.
Basit Haas G20 Torna Örneği (Konik Tornalama):
%
O0003 (G20 ORNEK PROGRAM - HAAS TORNA)
G20 ; INCH MODU
G40 G80 G99 ; GEREKSIZ MODLARI IPTAL
G50 S3000 ; MAKS DEVIR
G28 U0 W0 ; REFERANS
T101 ; TAKIM 1, OFSET 1
G96 S450 M03 ; SABIT KESME HIZI 450 FT/MIN
G00 X1.6 Z0.1 M08 ; HIZLI POZISYONLAMA
G01 Z0 F0.01 ; ALIN TORNALAMA
G01 X-0.06 F0.008 ; MERKEZE
G00 Z0.1 ; GERI CEKIL
G00 X1.0 ; KESME BASLANGIC CAPI
G01 Z0 F0.01 ; KESMEYE BASLA
G01 X1.5 Z-1.0 F0.012 ; KONIK TORNALAMA (Z=-1.0'de X=1.5'e)
G01 Z-1.2 F0.01 ; DUZ KISIM
G00 X1.6 ; UZAKLAS
G00 Z5.0 M09 ; GUVENLI MESAFE, SOGUTMA KAPAT
G28 U0 W0 M05 ; REFERANS, FENER MILI DUR
M30 ; PROGRAM SONU
%
Kompleks Haas G20 İşleme Merkezi Örneği (Helisel İnişle Cep Boşaltma):
%
O0004 (G20 ORNEK PROGRAM - HAAS ISLEME MERKEZI)
G20 G17 G40 G80 G90 ; INCH, XY DUZLEMI, TELAFİ IPTAL, CEVRIM IPTAL, MUTLAK
G91 G28 Z0. ; Z REFERANS
G28 X0. Y0. ; X, Y REFERANS
T1 M06 ; TAKIM 1 (0.75 INC PARMAK FREZE)
G54 ; IS PARCASI SIFIRI
G90 G00 X2.0 Y2.0 S1200 M03 ; MERKEZE YAKIN POZISYONLAMA, DEVIR
G43 H01 Z1.0 M08 ; TAKIM BOYU TELAFISI, GUVENLI Z, SOGUTMA AC
G00 Z0.1 ; YAKLASMA
; HELISEL INIS ILE CEP MERKEZINE DALMA (2.0 INC CAPINDA CEP)
G01 Z0 F15.0 ; YUZEYE TEMAS
G03 X2.5 Y2.0 Z-0.1 I0.25 J0. F20.0 ; HELISEL INIS 1. TUR (R=0.25)
G03 X2.5 Y2.0 Z-0.2 I0.25 J0. ; HELISEL INIS 2. TUR
G03 X2.5 Y2.0 Z-0.3 I0.25 J0. ; HELISEL INIS 3. TUR
G03 X2.5 Y2.0 Z-0.4 I0.25 J0. ; HELISEL INIS 4. TUR
G03 X2.5 Y2.0 Z-0.5 I0.25 J0. ; HELISEL INIS 5. TUR (HEDEF DERINLIK -0.5 INC)
; CEP BOSALTMA (TAM DAİRE)
G01 G41 D01 X2.0 F30.0 ; TELAFİ SOL, KESME BAŞLANGICI
G03 I-1.0 J0. F40.0 ; TAM DAİRE CEP (R=1.0)
G03 I-1.0 J0. ; IKINCI PASO
G01 G40 X2.0 Y2.0 ; TELAFİ IPTAL, MERKEZE DON
G00 Z1.0 M09 ; GUVENLI Z, SOGUTMA KAPAT
G91 G28 Z0. M05 ; Z REFERANS, FENER MILI DUR
G28 X0. Y0. ; X, Y REFERANS
M30 ; PROGRAM SONU
%
4. Heidenhain (TNC) Kontrol Üniteleri
Heidenhain kontrol üniteleri, genellikle “Klartext” adı verilen kendi konuşma diline dayalı programlama arayüzü ile bilinir. Ancak, ISO G-kodu programlamayı da desteklerler (DIN/ISO modu).
- Çalışma Prensibi: G20 komutu, Heidenhain kontrol ünitesi DIN/ISO modunda çalıştırıldığında İnç birimini aktif hale getirir. Programın başında
BEGIN PGM PROGRAM_ADI INCHşeklinde bir tanımlama yapılarak da baştan İnç modu seçilebilir veya program içinde G20 komutu kullanılabilir. - Dikkat Edilmesi Gerekenler: Klartext ve ISO G-kodu arasında geçiş yapmak veya karışık kullanmak genellikle önerilmez. Eğer G-kodu kullanılacaksa, programın tamamen ISO standartlarına uygun yazılması ve G20 komutunun doğru yerde kullanılması gerekir. Heidenhain’in G-kodu yorumlaması diğer kontrol ünitelerinden küçük farklılıklar gösterebilir, bu nedenle makine kılavuzuna başvurmak önemlidir.
Basit Heidenhain G20 İşleme Merkezi Örneği (ISO Modunda):
; G20 ORNEK PROGRAM - HEIDENHAIN TNC (ISO MODU)
; Makine parametrelerinden veya program başlığından INCH modu seçildiğini varsayalım
; veya programın başında G20 kullanılır.
N10 G20 G17 G40 G80 G90 ; MODLAR (INCH, XY, VS.)
N20 T1 M6 ; TOOL CALL 1 M6 (0.25" PARMAK FREZE)
N30 G54 ; IS PARCASI SIFIRI
N40 G0 X0 Y0 S2500 M3 ; HIZLI POZISYON, DEVIR
N50 G43 H1 Z1.0 M8 ; TAKIM BOYU TELAFISI, GUVENLI Z, SOGUTMA
N60 Z0.1 ; YAKLASMA
N70 G1 Z-0.1 F15.0 ; DALMA (0.1 INC DERINLIK)
N80 G41 ; TELAFİ SOL
N90 G1 X1.0 F25.0 ; KESME X+
N100 Y1.0 ; KESME Y+
N110 X0 ; KESME X-
N120 Y0 ; KESME Y- (BASLANGICA DON)
N130 G40 ; TELAFİ IPTAL
N140 G0 Z1.0 M9 ; GUVENLI Z, SOGUTMA KAPAT
N150 G0 X-1 Y-1 M5 ; GUVENLI NOKTA, FENER MILI DUR
N160 M30 ; PROGRAM SONU
Kompleks Heidenhain G20 İşleme Merkezi Örneği (ISO Modunda - 3D Kontur):
; G20 ORNEK PROGRAM - HEIDENHAIN TNC (ISO MODU - 3D)
N10 G20 G17 G40 G80 G90
N20 T5 M6 ; TOOL CALL 5 M6 (KURESEL UC FREZE - 0.25" R)
N30 G54
N40 G0 X0 Y0 S3000 M3
N50 G43 H5 Z1.0 M8
N60 G0 X-0.5 Y0 Z0.5 ; 3D KONTUR BASLANGIC NOKTASI YAKINI
N70 G1 X0 Y0 Z0 F20.0 ; KONTUR BASLANGIC (X0 Y0 Z0)
N80 G1 X1.0 Z0.1 F30.0 ; 1 INC ILERLE, 0.1 INC YUKSEL
N90 G1 X2.0 Z0 ; 1 INC DAHA ILERLE, Z BASLANGICA DON
N100 G2 X2.5 Y0.5 Z-0.05 R0.5 ; XZ'DE RAMPALI YAY
N110 G1 Y1.5 Z-0.1 ; Y'DE ILERLE, Z'DE ASAGI IN
N120 G3 X2.0 Y2.0 Z-0.15 R0.5 ; YZ'DE RAMPALI YAY
N130 G1 X0 Y2.0 Z-0.2 ; X'DE GERI GEL, Z'DE ASAGI IN
N140 G1 Z0.5 F50.0 ; HIZLICA YUKARI CIK
N150 G0 Z1.0 M9 ; GUVENLI Z, SOGUTMA KAPAT
N160 G0 X-1 Y-1 M5 ; GUVENLI NOKTA, FENER MILI DUR
N170 M30
5. Mazatrol (Mazak) Kontrol Üniteleri
Mazak makineleri, kendi geliştirdikleri Mazatrol adlı konuşma diline dayalı programlama sistemi ile ünlüdür. Ancak, standart G-kodu programlamayı da desteklerler (EIA/ISO modu olarak adlandırılır).
- Çalışma Prensibi: G20 komutu, Mazak kontrol ünitesi EIA/ISO moduna geçirildiğinde İnç birimini aktif hale getirir. Operatör, kontrol paneli üzerinden veya programın başında özel bir komutla EIA/ISO modunu seçebilir. Bu modda G20, diğer kontrol ünitelerindeki gibi çalışır.
- Dikkat Edilmesi Gerekenler: Mazatrol ve EIA/ISO modları arasında geçiş yaparken dikkatli olunmalıdır. Genellikle bir iş parçası ya tamamen Mazatrol ile ya da tamamen EIA/ISO ile programlanır. Eğer EIA/ISO modu kullanılıyorsa, G20 komutunun programın başında veya uygun bir yerde belirtilmesi ve tüm değerlerin İnç cinsinden girilmesi gerekir.
Basit Mazak G20 Torna Örneği (EIA/ISO Modunda):
%
O0005 (G20 MAZAK ORNEK - EIA/ISO)
G20 G40 G99 ; INCH, TELAFİ IPTAL, DEVIR BASINA ILERLEME
G28 U0 W0 ; REFERANS
T010101 (TOOL 1, OFFSET 1, NOSE R COMP 1) ; MAZAK TAKIM CAGIRMA FORMATI
G96 S500 M03 ; SABIT KESME HIZI 500 FT/MIN
G0 X3.2 Z0.1 M8 ; HIZLI POZISYON
G1 Z0 F0.012 ; ALIN TORNALAMA
G1 X-0.06 F0.008 ; MERKEZE KADAR
G0 Z0.1 ; GERI CEKIL
G0 X3.0 ; CABA YAKLAS
G1 Z-2.5 F0.015 ; BOYUNA TORNALAMA (2.5 INC)
G1 X3.1 ; UZAKLAS
G0 Z5.0 M9 ; GUVENLI MESAFE, SOGUTMA KAPAT
G28 U0 W0 M5 ; REFERANS, FENER MILI DUR
M30 ; PROGRAM SONU
%
Kompleks Mazak G20 Torna Örneği (EIA/ISO Modunda - Kaba/Finiş Çevrim):
%
O0006 (G20 MAZAK KOMPLEKS - EIA/ISO)
G20 G40 G99
G28 U0 W0
; KABA TORNALAMA TAKIMI
T010101
G96 S400 M03
G0 X4.2 Z0.1 M8
; G71 KABA TORNALAMA CEVRIMI (INCH)
G71 U0.05 R0.02 ; HER PASODA 0.05" CAPTA KESME, 0.02" GERI CEKILME
G71 P10 Q20 U0.02 W0.005 F0.015 ; P10-Q20 ARASI PROFIL, X'DE 0.02", Z'DE 0.005" FINIS PAYI, KABA ILERLEME 0.015 IN/REV
N10 G0 G42 X1.0 ; PROFIL BASLANGICI, TELAFİ SAG
G1 Z0 F0.01 ;
G1 X2.0 Z-0.5 ; KONIK
G1 Z-1.5 ; DUZ
G3 X3.0 Z-2.0 R0.5 ; YAY
G1 X3.5 ; DUZ CAP
G1 Z-2.5 ; DUZ BOY
G1 G40 X4.2 ; PROFIL SONU, TELAFİ IPTAL
N20 ;
G0 Z5.0 M9 ; GUVENLI MESAFE
G28 U0 W0 M5
M01 ; OPS DURUS
; FINIS TORNALAMA TAKIMI
T020202
G96 S600 M03
G0 X4.2 Z0.1 M8
; G70 FINIS CEVRIMI
G70 P10 Q20 F0.006 ; P10-Q20 ARASI PROFILI FINISLE, FINIS ILERLEME 0.006 IN/REV
G0 Z5.0 M9 ; GUVENLI MESAFE
G28 U0 W0 M5 ; REFERANS, FENER MILI DUR
M30
%
6. Mitsubishi Kontrol Üniteleri
Mitsubishi kontrol üniteleri de (Meldas serisi vb.) genellikle Fanuc uyumlu bir yapıya sahiptir ve G20 komutunu standart olarak destekler.
- Çalışma Prensibi: G20 komutu İnç modunu aktive eder. Çalışma mantığı Fanuc ile büyük ölçüde aynıdır.
- Dikkat Edilmesi Gerekenler: Spesifik Mitsubishi modellerinde veya parametre ayarlarında küçük farklılıklar olabilir. Özellikle eski modellerde veya özel uygulamalarda G-kodu yorumlaması farklılık gösterebilir. Yine, program başında birim belirtmek ve ofsetlerin uyumluluğunu kontrol etmek önemlidir.
Basit Mitsubishi G20 İşleme Merkezi Örneği:
O0007 (G20 MITSUBISHI ORNEK)
G20 G17 G40 G80 G90 ; MODLAR
G91 G28 Z0 ; Z REF
G28 X0 Y0 ; X,Y REF
T1 M06 ; TAKIM 1 (0.5" FREZE)
G54 ; IS PARCASI SIFIRI
G90 G00 X-0.25 Y-0.25 S1600 M03 ; POZISYON, DEVIR
G43 H1 Z1.0 M08 ; BOY TELAFISI, GUVENLI Z, SOGUTMA
G0 Z0.05 ; YAKLASMA
G1 Z-0.3 F18.0 ; DALMA (0.3 INC DERINLIK)
G1 X3.0 F25.0 ; X+ YONUNDE KESME
G1 Y2.0 ; Y+ YONUNDE KESME
G1 X-0.25 ; X- YONUNDE KESME
G1 Y-0.25 ; Y- YONUNDE KESME (BASLANGICA DON)
G0 Z1.0 M09 ; GUVENLI Z, SOGUTMA KAPAT
G91 G28 Z0 M05 ; Z REF, FENER MILI DUR
G28 X0 Y0 ; X,Y REF
M30 ; PROGRAM SONU
Kompleks Mitsubishi G20 İşleme Merkezi Örneği (Yüksek Hızda İşleme - Basit Kontur):
O0008 (G20 MITSUBISHI HSM ORNEK)
G20 G17 G40 G80 G90
G5.1 Q1 ; YUKSEK HIZ MODU AKTIF (AI NANO / HPCC) - KONTROL UNIT MODELINE GORE DEGISEBILIR
G54
G91 G28 Z0
G28 X0 Y0
T1 M06 ; TAKIM 1 (YUKSEK HIZ ICIN TASARLANMIS FREZE)
G90 G00 X0 Y0 S8000 M03 ; YUKSEK DEVIR
G43 H1 Z1.0 M08
G0 Z0.1
G1 Z-0.2 F100.0 ; HIZLI DALMA
G1 G41 D1 X0.5 Y0 F150.0 ; HIZLI ILERLEME ILE TELAFILI GIRIS
G3 X1.5 Y1.0 R1.0 ; YAY KESME
G1 X2.5 ; DUZ KESME
G2 X3.0 Y0.5 R0.5 ; YAY KESME
G1 Y-0.5 ; DUZ KESME
G2 X2.5 Y-1.0 R0.5 ; YAY KESME
G1 X1.5 ; DUZ KESME
G3 X0.5 Y0 R1.0 ; YAY KESME (BASLANGICA YAKIN)
G1 G40 X0 Y0 F200.0 ; TELAFİ IPTALI VE HIZLI CIKIS
G0 Z1.0 M09
G5.1 Q0 ; YUKSEK HIZ MODU IPTAL
G91 G28 Z0 M05
G28 X0 Y0
M30
Dikkat Edilmesi Gerekenler ve İpuçları 
G20 komutunu kullanırken aşağıdaki noktalara dikkat etmek, hatasız ve verimli bir üretim süreci için önemlidir:
- Modalite: G20 modal bir komuttur. Programın başında bir kez tanımlandığında, G21 girilene kadar aktif kalır. Programın hangi birim sisteminde çalıştığından emin olun.
- Program Başlangıcı: En iyi uygulama, her CNC programının başına G20 veya G21 komutunu ekleyerek ölçü birimini net bir şekilde tanımlamaktır. Bu, makinenin varsayılan ayarlarına güvenmekten daha sağlıklıdır.
- Takım Ofsetleri: Takım boyu, yarıçapı ve iş parçası sıfır ofsetleri mutlaka aktif ölçü birimiyle (G20 ise İnç, G21 ise Metrik) tutarlı olmalıdır. Karışık birim kullanımı ciddi çarpışmalara veya hatalı parça üretimine yol açar.
- İlerleme Hızları (F Kodu): İlerleme hızı da aktif birim sistemine göre yorumlanır. G20 modunda torna için genellikle
inç/devir(G99) veyainç/dakika(G98), işleme merkezi için iseinç/dakika(G94) kullanılır. Doğru ilerleme kodunun (G98/G99 veya G94/G95) seçildiğinden emin olun. - Parametreler: Nadiren de olsa, bazı makine parametreleri G20/G21 yorumlamasını veya varsayılan davranışını etkileyebilir. Şüphe durumunda makine üreticisinin kılavuzuna veya teknik servisine danışın.
- Simülasyon: Özellikle birim sistemi değişikliği içeren veya alışık olmadığınız bir kontrol ünitesinde yazılan programları çalıştırmadan önce mutlaka güvenilir bir simülasyon yazılımında veya makinenin kendi grafik simülasyonunda test edin.
- Post İşlemci (Post Processor): CAD/CAM yazılımı kullanıyorsanız, kullandığınız post işlemcinin G20 komutunu doğru şekilde çıkardığından ve hedef makinenizin G20/G21 beklentileriyle uyumlu olduğundan emin olun.
G20 ve G21 Arasındaki Geçişler 
Teknik olarak bir program içinde G20’den G21’e veya tam tersi geçiş yapmak mümkün olsa da, bu kesinlikle önerilmeyen bir uygulamadır. Birim sistemi değişikliği, o noktadan sonraki tüm koordinatların, ofsetlerin ve ilerlemelerin yeniden hesaplanmasını gerektirir ve hata yapma olasılığı çok yüksektir.
En güvenli ve standart uygulama, bir programı baştan sona tek bir ölçü birimi sistemiyle (ya G20 ya da G21) yazmaktır. Eğer farklı birimlerde işlem yapılması gerekiyorsa, ayrı programlar oluşturmak veya iş parçası farklı operasyonlara (setup) bölünerek her operasyon için uygun birim sistemini kullanmak çok daha mantıklı ve güvenlidir.
SEO ve Anahtar Kelime Entegrasyonu 
Bu makalede, “CNC G20 komutu”, “G20 kodu nedir”, “İnç programlama CNC”, “G20 G21 farkı”, “Fanuc G20”, “Siemens G20”, “Haas G20”, “Heidenhain G20”, “Mazatrol G20 EIA/ISO”, “Mitsubishi G20”, “CNC torna İnç modu”, “CNC işleme merkezi İnç modu” gibi anahtar kelimeler doğal bir akış içinde kullanılmıştır. Başlıklar ve alt başlıklar, hem okunabilirliği artırmak hem de arama motorlarının içeriği daha iyi anlamasına yardımcı olmak için optimize edilmiştir.
Sonuç ve Özet 
G20 komutu, CNC programlamada İnç ölçü sistemini seçmek için kullanılan temel ve standart bir G-kodudur. Özellikle Amerikan standartlarına göre veya İnç birim sistemi gerektiren teknik resimlere göre parça işleyenler için vazgeçilmezdir. Fanuc, Siemens, Haas, Heidenhain (ISO modunda), Mazak (EIA/ISO modunda) ve Mitsubishi gibi popüler kontrol ünitelerinin tamamı G20 komutunu destekler ve temel işlevi aynıdır.
Başarılı bir G20 uygulaması için anahtar noktalar şunlardır: program başında birimi net bir şekilde belirtmek, tüm koordinat, ofset ve ilerleme değerlerinin İnç cinsinden olduğundan emin olmak ve programı çalıştırmadan önce dikkatlice kontrol etmek veya simüle etmek. Farklı kontrol üniteleri arasında küçük uygulama farklılıkları olabilse de, G20’nin temel mantığı evrenseldir. Bu komuta hakim olmak, CNC programlama becerilerinizi geliştirmenize ve daha geniş bir proje yelpazesinde çalışmanıza olanak tanır.