CNC G18 Kodu: Torna ve İşleme Merkezleri İçin Kapsamlı Kılavuz
CNC (Bilgisayarlı Sayısal Kontrol) teknolojisi, modern imalatın temel taşlarından biridir. Metallerden plastiklere, kompozitlerden ahşaba kadar birçok malzemeyi yüksek hassasiyet ve verimlilikle şekillendirmemizi sağlayan bu teknoloji, G kodları adı verilen özel bir programlama diline dayanır. Bu kodlar arasında, takımın hareket edeceği çalışma düzlemini tanımlayan G17, G18 ve G19 komutları kritik bir öneme sahiptir. Bu makalede, özellikle G18 komutunu, yani XZ çalışma düzlemini seçen komutu derinlemesine inceleyeceğiz. CNC torna ve CNC işleme merkezi kullanıcıları için, yeni başlayanlardan deneyimli profesyonellere kadar herkesin faydalanabileceği bu kılavuzda, G18’in ne olduğunu, nasıl kullanıldığını, farklı makine tipleri ve kontrol ünitelerindeki (Fanuc, Siemens, Haas, Mazatrol, Heidenhain, Mitsubishi vb.) uygulamalarını detaylı örneklerle açıklayacağız.
G18 Komutu Nedir? 
Temel Tanım ve İşlevi
CNC programlamada G kodları, hazırlık fonksiyonları olarak bilinir ve makineye ne tür bir hareket veya işlem yapacağını bildirir. G18 komutu, takımın hareket edeceği ve dairesel interpolasyon (yay çizme) gibi işlemlerin gerçekleştirileceği aktif çalışma düzlemini XZ düzlemi olarak tanımlar.
Kartezyen koordinat sisteminde genellikle üç ana eksen bulunur:
- X ekseni: Genellikle parçanın çapını (tornada) veya tabla/iş milinin sağa-sola hareketini (işleme merkezinde) temsil eder.
- Y ekseni: Genellikle işleme merkezlerinde tabla/iş milinin ileri-geri hareketini temsil eder. Tornalarda çoğunlukla bulunmaz veya C ekseni ile birlikte canlı takımlar için kullanılır.
- Z ekseni: Genellikle iş milinin veya takımın parçaya yaklaşıp uzaklaştığı ekseni (boyuna eksen) temsil eder.
G18 komutu aktif olduğunda, CNC kontrol ünitesi aşağıdaki işlemleri X ve Z eksenleri arasındaki ilişkiye göre yorumlar:
- Doğrusal İnterpolasyon (G01): Takım, belirtilen X ve Z koordinatlarına düz bir hat boyunca hareket eder.
- Dairesel İnterpolasyon (G02/G03): Takım, XZ düzleminde bir yay çizer. Yayın merkezini tanımlamak için genellikle I (X eksenindeki göreceli mesafe) ve K (Z eksenindeki göreceli mesafe) adresleri kullanılır.
- Takım Yarıçap Telafisi (G41/G42): Kontrol ünitesi, takımın yarıçapını hesaba katarak takım yolunu XZ düzlemine göre sola (G41) veya sağa (G42) kaydırır.
Neden Düzlem Seçimi Önemlidir?
Düzlem seçimi, özellikle dairesel interpolasyon ve takım yarıçap telafisi gibi karmaşık hareketlerin doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi için hayati öneme sahiptir. Yanlış düzlem seçimi, beklenmedik takım hareketlerine, hatalı parça geometrilerine ve hatta takım veya makine hasarına yol açabilir.
G17, G18, G19: CNC Düzlem Seçimi Komutları Karşılaştırması
CNC programlamada üç temel düzlem seçimi komutu bulunur ve bunlar genellikle modal’dır, yani bir diğeri tarafından iptal edilene kadar aktif kalırlar:
- G17 - XY Düzlemi Seçimi:
- En yaygın kullanılan düzlemdir.
- Özellikle dikey ve yatay CNC işleme merkezleri (freze tezgahları) için varsayılan düzlemdir.
- Dairesel interpolasyonda (G02/G03) yay merkezi I (X ekseni) ve J (Y ekseni) adresleriyle tanımlanır.
- Takım yarıçap telafisi (G41/G42) XY düzlemine göre yapılır.
- G18 - XZ Düzlemi Seçimi:
- Bu makalenin ana konusudur.
- Genellikle CNC torna tezgahları için varsayılan düzlemdir, çünkü tornalamada temel hareketler X (çap) ve Z (boy) eksenlerinde gerçekleşir.
- İşleme merkezlerinde özel uygulamalar için kullanılır.
- Dairesel interpolasyonda (G02/G03) yay merkezi I (X ekseni) ve K (Z ekseni) adresleriyle tanımlanır.
- Takım yarıçap telafisi (G41/G42) XZ düzlemine göre yapılır.
- G19 - YZ Düzlemi Seçimi:
- Daha az yaygın kullanılır.
- Genellikle yatay işleme merkezlerinde, parçanın yan yüzeylerinde veya özel açılı kafa uygulamalarında kullanılır.
- Dairesel interpolasyonda (G02/G03) yay merkezi J (Y ekseni) ve K (Z ekseni) adresleriyle tanımlanır.
- Takım yarıçap telafisi (G41/G42) YZ düzlemine göre yapılır.
Bu komutlar genellikle programın başında, güvenlik satırlarında veya ilgili operasyondan hemen önce tanımlanır. Örneğin, G17 G90 G80 G40 gibi bir satır, XY düzlemini seçer, mutlak programlamayı aktif eder, çevrimleri iptal eder ve takım telafisini iptal eder.
G18 Komutunun CNC Torna Tezgahlarındaki Rolü 
CNC torna tezgahları, temel olarak iş parçasını döndürerek kesici takım ile talaş kaldırma prensibiyle çalışır. Tornalarda ana eksenler şunlardır:
- X Ekseni: Parçanın çapını kontrol eder. Genellikle iş parçasının merkez hattına diktir.
- Z Ekseni: Parçanın boyunu kontrol eder. Genellikle iş parçasının dönme eksenine paraleldir (ayna-punta doğrultusu).
- C Ekseni (Opsiyonel): İş milinin (aynanın) açısal pozisyonunu kontrol eder. Canlı takımlarla birlikte frezeleme ve delik delme gibi operasyonlara olanak tanır.
G18 Neden Tornada Varsayılandır?
Tornalamada yapılan işlemlerin (alın tornalama, boyuna tornalama, profil tornalama, kanal açma, diş çekme vb.) büyük çoğunluğu takımın X ve Z eksenlerindeki koordineli hareketleriyle gerçekleştirilir. Bu nedenle, CNC torna kontrol ünitelerinin çoğu, varsayılan çalışma düzlemi olarak G18’i (XZ düzlemi) kabul eder. Bu, programcının her seferinde G18 yazma zorunluluğunu ortadan kaldırır, ancak programın başında veya farklı bir düzlem kullanıldıktan sonra tekrar G18’i belirtmek iyi bir programlama pratiğidir.
Tornalama Operasyonlarında G18:
- Doğrusal Hareketler (G00, G01): Takım, X ve Z koordinatları arasında hareket ederken G18 düzlemi aktiftir.
- Dairesel İnterpolasyon (G02, G03): Profil tornalamada radyus veya pah kırarken XZ düzleminde yaylar çizilir. Yay merkezi I ve K ile tanımlanır.
G02 X50.0 Z-20.0 I5.0 K0;(Saat yönünde XZ düzleminde yay)G03 X40.0 Z-25.0 R5.0;(Saat yönünün tersine XZ düzleminde 5mm radyuslu yay - R adresi de kullanılabilir)
- Takım Ucu Yarıçap Telafisi (G41, G42): Özellikle hassas profil tornalamada, kesici ucun (insert) radyusunun neden olduğu geometrik hatayı telafi etmek için kullanılır. Telafi yönü (sol/sağ), G18 (XZ) düzlemine göre belirlenir.
Canlı Takımlı Tornalar ve G18:
C eksenli ve canlı takımlı (driven tool) tornalarda, torna tezgahı aynı zamanda frezeleme ve delik delme yetenekleri kazanır. Bu durumda:
- Parçanın alın yüzeyinde (XY düzlemine benzer) işlem yapılacaksa G17 aktif edilebilir.
- Parçanın silindirik yüzeyinde (çevrede) işlem yapılacaksa ve takım XZ yönünde hareket ediyorsa G18 kullanılır (Örn: Silindirik yüzeye paralel kanal açma).
- Parçanın silindirik yüzeyinde işlem yapılacaksa ve takım YZ yönünde (canlı takımın kendi ekseni boyunca) hareket ediyorsa G19 kullanılabilir (nadiren).
Ancak çoğu C eksenli tornalama operasyonunda, kartezyen koordinatları (X, Z) ve C ekseni açısını kullanarak G18 düzleminde veya özel polar koordinat interpolasyon komutları ile programlama yapılır.
G18 Komutunun CNC İşleme Merkezlerindeki Yeri 
CNC işleme merkezleri (freze tezgahları), genellikle dönen bir kesici takım ve hareketli bir tabla kullanarak parçadan talaş kaldırır. Ana eksenler:
- X Ekseni: Tabla sağa/sola hareketi.
- Y Ekseni: Tabla ileri/geri hareketi.
- Z Ekseni: İş mili yukarı/aşağı hareketi.
G18 Ne Zaman Kullanılır?
İşleme merkezlerinde varsayılan ve en sık kullanılan düzlem G17 (XY düzlemi)'dir. Ancak bazı özel durumlarda G18 (XZ düzlemi) komutuna ihtiyaç duyulur:
- Yatay İşleme Merkezleri (HMC): Bazı HMC’lerde veya özel fikstürlerle parçanın yan yüzeylerine doğrudan X ve Z eksenlerini kullanarak işlem yapmak gerekebilir.
- C Eksenli İşlemler: Döner tabla (4. veya 5. eksen) üzerinde işlenen parçalarda, belirli açılarda XZ düzlemine paralel yüzeyler veya profiller işlenebilir.
- Özel Açılı Kafalar: Makineye takılan açılı kafalar, takımın normal Z ekseni yerine farklı bir yönde (örneğin X eksenine paralel) hareket etmesini sağlayabilir. Bu durumda, takımın hareket ettiği düzleme uygun olarak G18 veya G19 seçilebilir.
- Bazı CAM Yazılımlarının Çıktıları: Nadiren de olsa, bazı CAM yazılımları belirli takım yollarını optimize etmek için G18 düzlemini kullanabilir.
İşleme Merkezinde G18 ile Çalışma:
G18 aktif edildiğinde, işleme merkezi kontrol ünitesi hareketleri ve telafileri XZ düzlemine göre yorumlar:
- Dairesel İnterpolasyon (G02/G03): Yaylar XZ düzleminde çizilir ve merkez koordinatları I ve K ile verilir.
G18 G03 X50.0 Z-10.0 I0 K-10.0;(XZ düzleminde, merkezi X50, Z0 olan 10mm yarıçaplı tam bir dairenin Z negatif yönündeki yarısı) - Takım Yarıçap Telafisi (G41/G42): Telafi, takım yolunun XZ düzlemine göre soluna veya sağına uygulanır. Bu, özellikle XZ düzleminde profil frezeleme yaparken önemlidir.
G18 kullanıldıktan sonra, standart frezeleme operasyonlarına geri dönmeden önce mutlaka G17 komutu ile tekrar XY düzlemine geçiş yapılmalıdır.
Kontrol Ünitesi Farklılıkları: G18 Nasıl Çalışır? 
G18 komutunun temel işlevi (XZ düzlemini seçmek) tüm kontrol ünitelerinde aynı olsa da, kullanım detayları, varsayılan ayarlar ve ilişkili komutlarda bazı farklılıklar olabilir.
Fanuc
- Kullanım:
G18;satırı ile XZ düzlemi aktif edilir. - Varsayılan: Tornalarda genellikle varsayılan G18’dir. İşleme merkezlerinde G17 varsayılandır. Makine parametreleri ile değiştirilebilir.
- Dairesel İnterpolasyon: G02/G03 ile birlikte I ve K adresleri kullanılır (XZ düzleminde). R adresi de kullanılabilir.
- Telafi: G41/G42, G18 aktifken XZ düzlemine göre çalışır.
- İptal: G17 veya G19 komutları ile iptal edilir.
Örnek Fanuc Programı (Torna - Basit Profil)
O0001 (G18 Torna Ornegi);
N10 G21 G99 G40 G80 G18; (Metrik, ilerleme/devir, Telafi iptal, Cevrim iptal, XZ duzlemi - Guvenlik Satiri)
N20 T0101; (Takim 1, Ofset 1)
N30 G96 S200 M03; (Sabit kesme hizi 200 m/dak, Ayna saat yonunde don)
N40 G00 X105.0 Z2.0 M08; (Hizli pozisyonlama, Sogutma suyu acik)
N50 G01 Z0 F0.2; (Alin tornalama baslangic)
N60 G01 X-1.6 F0.15; (Alin tornalama bitis)
N70 G00 X100.0 Z2.0; (Geri cekilme)
N80 G01 Z0 F0.2; (Boyuna tornalama baslangic)
N90 G01 X100.0 Z-30.0 F0.25; (Duz tornalama)
N100 G02 X110.0 Z-35.0 I5.0 K0; (G18 duzleminde R5 yay - I,K kullanimi)
N110 G01 Z-50.0; (Duz tornalama devam)
N120 G00 X150.0 Z100.0 M09; (Guvenli noktaya hizli git, Sogutma suyu kapat)
N130 M05; (Ayna dur)
N140 M30; (Program sonu ve basa don)
Örnek Fanuc Programı (İşleme Merkezi - XZ Düzleminde Dairesel Cep)
O0002 (G18 Isleme Merkezi Ornegi);
N10 G21 G90 G17 G40 G80; (Metrik, Mutlak, XY duzlemi, Telafi iptal, Cevrim iptal - Guvenlik Satiri)
N20 T02 M06; (Takim 2 - Parmak Freze)
N30 S3000 M03; (Devir 3000, Mil saat yonunde don)
N40 G00 G54 X0 Y0 Z100.0; (Is parcasi sifirina hizli git)
N50 G00 Z10.0 M08; (Yaklasma, Sogutma suyu acik)
N60 G18; (XZ Duzlemini Aktif Et!)
N70 G00 X50.0 Z5.0; (Cep merkezine yaklasma - XZ'de)
N80 G01 Z-10.0 F500; (Dalma - Z ekseninde)
N90 G41 D02 X40.0 F800; (Telafi aktif, XZ duzlemine gore sol, Yay baslangici - X ekseninde hareket)
N100 G03 X50.0 Z-20.0 I0 K-10.0; (XZ duzleminde 180 derece yay - I,K ile)
N110 G03 X40.0 Z-10.0 I-10.0 K0; (XZ duzleminde 180 derece yay - I,K ile)
N120 G03 X50.0 Z0 I0 K10.0; (XZ duzleminde 180 derece yay - I,K ile)
N130 G03 X60.0 Z-10.0 I10.0 K0; (XZ duzleminde 180 derece yay - I,K ile)
N140 G01 X50.0; (Merkeze donus)
N150 G40; (Telafi iptal)
N160 G00 Z10.0; (Yukari kalkma)
N170 G17; (XY Duzlemini Tekrar Aktif Et!)
N180 G00 Z100.0 M09; (Guvenli yukseklik, Sogutma suyu kapat)
N190 M05; (Mil dur)
N200 M30; (Program sonu)
(Not: Bu işleme merkezi örneği, özel bir durumu veya yatay işleme merkezini varsaymaktadır. Standart dikey frezede bu tür bir işlem genellikle G17 ile yapılır.)
Siemens (Sinumerik)
- Kullanım:
G18;komutu Fanuc ile benzer şekilde kullanılır. - Varsayılan: Genellikle Fanuc ile aynıdır (Torna: G18, İşleme Merkezi: G17).
- Dairesel İnterpolasyon: G02/G03 ile birlikte I ve K adresleri (mutlak veya artışlı olabilir - $AC, $IC ayarlarına bağlı) veya CR=… (radyus) kullanılır. Siemens’te CIP (Dairesel İnterpolasyon) komutu da kullanılabilir.
- Telafi: G41/G42 veya Siemens’e özgü CUT2DF komutu G18 aktifken XZ düzlemine göre çalışır.
- Düzlem Yönetimi: Siemens’te
PLANEkomutu daha gelişmiş düzlem tanımlamaları için kullanılabilir, ancak temel G17/G18/G19 da geçerlidir.PLANE XY(G17),PLANE XZ(G18),PLANE YZ(G19) eşdeğerleridir. - İptal: G17 veya G19 ile veya
PLANE XY/PLANE YZkomutları ile iptal edilir.
Örnek Siemens Programı (Torna - Kompleks Profil)
%_N_G18_TORNA_SIEMENS_MPF
;$PATH=/_N_WKS_DIR/_N_EXAMPLE_WPD
MSG("G18 Torna Ornegi - Siemens")
G54 ; Is parcasi sifiri
G71 G90 G40 G18 ; Metrik, Mutlak, Telafi iptal, XZ duzlemi (Guvenlik)
T="KABA_KALEM" ; Takim adi ile cagirma
M6 ; Takim degistir (Eger ATC varsa)
D1 ; Ofset 1
S300 M3 G96 ; Sabit kesme hizi 300 m/dak, Ayna CW
G0 X100 Z5 M8 ; Hizli pozisyonlama, Sogutma acik
G1 Z0 F0.25 ; Alin tornalama baslangic
G1 X-1.6 F0.15 ; Alin tornalama bitis
G0 X90 Z2
G1 Z0 F0.25 ; Boyuna baslangic
G1 X90 Z-20 F0.3
G2 X100 Z-25 I5 K0 ; G18'de R5 disbukey yay (I, K)
G1 Z-40
G3 X105 Z-45 CR=5 ; G18'de R5 icbukey yay (CR=)
G1 X110 Z-60
G0 X200 Z150 M9 ; Uzaklas, Sogutma kapat
M5 ; Ayna dur
M30 ; Program sonu
Haas
- Kullanım: Haas kontrol üniteleri büyük ölçüde Fanuc uyumludur.
G18;komutu aynı şekilde kullanılır. - Varsayılan: Fanuc ile aynıdır (Torna: G18, İşleme Merkezi: G17).
- Dairesel İnterpolasyon: Fanuc gibi I, K veya R adresleri kullanılır.
- Telafi: G41/G42, G18 aktifken XZ düzlemine göre çalışır.
- İptal: G17 veya G19 ile iptal edilir.
Örnek Haas Programı (İşleme Merkezi - Açılı Yüzeyde XZ İşlem)
%
O0003 (G18 Haas Isleme Merkezi Ornegi);
( ACI BAGLANMIS PARCADA XZ ISLEME SIMULASYONU );
N10 G20 G90 G17 G40 G80 G49; (INCH, Mutlak, XY, Telafi Iptal, Cevrim Iptal, Takim Boyu Iptal);
N20 T3 M06 (1/2 ENDMILL);
N30 G55; (Farkli bir is parcasi sifiri);
N40 S4500 M03;
N50 G00 X0 Y0 Z4.0;
N60 G43 H03 Z1.0 M08; (Takim boyu telafisi, Yaklasma, Sogutma);
N70 G18; (XZ DUZLEMINI AKTIF ET);
N80 G00 X2.0 Z0.5; (XZ'de baslangic noktasina git);
N90 G01 Z-0.5 F30.0; (Dalma);
N100 G41 D33 X1.5 F50.0; (Telafi aktif - D33 ofsetini kullan, XZ'ye gore sol);
N110 G01 Z-1.0;
N120 G02 X1.0 Z-1.5 I-0.5 K0; (XZ'de yay);
N130 G01 X-1.0;
N140 G03 X-1.5 Z-1.0 R0.5; (XZ'de R adresi ile yay);
N150 G01 Z-0.5;
N160 G40 G01 X-2.0; (Telafi iptal, cikis hareketi);
N170 G00 Z1.0;
N180 G17; (XY DUZLEMINI TEKRAR AKTIF ET);
N190 G00 Z4.0 M09;
N200 G91 G28 Z0 M05; (Referansa git, Mil dur);
N210 G91 G28 X0 Y0;
N220 G90;
N230 M30;
%
Mazatrol (Mazak)
- Konuşmalı Programlama: Mazatrol’ün ana gücü, G kodlarına daha az bağımlı olan konuşmalı (diyalog bazlı) programlama sistemidir. Bu sistemde, kullanıcılar genellikle işleme adımlarını (tornalama, frezeleme, delik delme vb.) seçer ve parametreleri (çap, derinlik, kesme koşulları vb.) girer. Düzlem seçimi genellikle yapılan işlem türüne göre (örneğin, torna ünitesi için XZ, freze ünitesi için XY) otomatik olarak yönetilir veya işlem menüsü içinde belirtilir.
- EIA/ISO Modu (G Kodu): Mazak makineleri aynı zamanda standart G kodu (EIA/ISO formatı) ile de programlanabilir. Bu modda
G18komutu Fanuc veya Haas’taki gibi çalışır. Tornalama işlemleri için genellikle G18 varsayılandır, frezeleme işlemleri için G17 kullanılır. - Örnek: EIA/ISO modunda yazılan bir Mazak G kodu programı, Fanuc örneğine çok benzer olacaktır.
Örnek Mazatrol EIA/ISO Programı (Torna - Fanuc ile Benzer)
O0004 (MAZATROL EIA - G18 TORNA)
G21 G99 G40 G18
T0101.1 ; (Takim 1, Ofset 1, Burun yonu .1)
G96 S180 M03
G0 X85. Z2. M8
G1 Z0 F0.2
G1 X-1.6 F0.1
G0 X80. Z2.
G1 Z-15. F0.25
G1 X90. Z-30.
G2 X100. Z-35. I5. K0
G1 Z-55.
G0 X150. Z100. M9
M5
M30
Heidenhain
- Düzlem Seçimi: Heidenhain kontrol üniteleri, düzlem seçimi için genellikle G17/G18/G19 yerine
PLANEkomutunu kullanır. Bu komut çok daha esnektir ve sadece standart düzlemleri değil, döndürülmüş veya eğimli düzlemleri de tanımlamaya olanak tanır.PLANE SPATIAL SPA+0 SPB+0 SPC+0 STAYveyaPLANE RESET STAY: Standart XY düzlemini (G17 eşdeğeri) seçer.- XZ Düzlemi (G18 Eşdeğeri): Genellikle
PLANE SPATIAL SPA+0 SPB+90 SPC+0 STAYkomutu ile tanımlanır. Burada SPB+90, düzlemin Y ekseni etrafında 90 derece döndürüldüğünü belirtir, bu da aktif düzlemi XZ yapar. Alternatif olarakPLANE AXIALveyaPLANE PROJECTEDgibi komutlar da kullanılabilir.
- Torna Uygulamaları: Heidenhain’in torna kontrol ünitelerinde (örn: CNC PILOT), G18’e karşılık gelen XZ düzlemi genellikle varsayılan olarak ayarlanmıştır veya torna çevrimleri içinde örtük olarak kullanılır. G kodları kullanılacaksa
G18komutu da desteklenebilir. - Dairesel İnterpolasyon:
C(merkez koordinatları) veyaCR(radyus) ile dairesel hareketler tanımlanır. AktifPLANEkomutuna göre yorumlanır. - Telafi:
RL(sola telafi - G41) veRR(sağa telafi - G42) komutları aktif düzleme göre çalışır.
Örnek Heidenhain Programı (İşleme Merkezi - Döndürülmüş XZ Düzleminde İşlem)
BEGIN PGM G18_HEIDENHAIN MM
BLK FORM 0.1 Z X-50 Y-50 Z-30
BLK FORM 0.2 X+50 Y+50 Z+0
TOOL CALL 1 Z S5000 F1000
L Z+100 R0 FMAX M3
L X0 Y0 R0 FMAX M8
;*** XZ Duzlemini Aktif Etmek Icin Y etrafinda 90 derece dondurme ***
PLANE SPATIAL SPA+0 SPB+90 SPC+0 STAY
L X30 Z5 R0 FMAX ; XZ duzleminde pozisyonlama
L Z-10 F500 ; Dalma
RL F AUTO ; Telafi Sol (G41)
L X20 ; X yonunde hareket
CC X10 Z-20 ; Daire merkezi X10 Z-20
C X0 DR- ; Saat yonunun tersine yay (G03)
L Z-30
CR=5 DR+ ; R5 Saat yonunde yay (G02)
L X20
L Z-10
RR F AUTO ; Telafi Sag (G42) - Veya RL ile devam edilebilir
L X30 ; Cikis
R0 F AUTO ; Telafi Iptal (G40)
L Z+10 R0 FMAX
;*** Standart XY Duzlemine Geri Don ***
PLANE RESET STAY
L Z+100 R0 FMAX M9 M5
END PGM G18_HEIDENHAIN
Mitsubishi
- Kullanım: Mitsubishi kontrol üniteleri (Meldas serisi vb.) genellikle Fanuc ile yüksek uyumluluğa sahiptir.
G18;komutu XZ düzlemini seçmek için kullanılır. - Varsayılan: Fanuc ile aynıdır (Torna: G18, İşleme Merkezi: G17).
- Dairesel İnterpolasyon: G02/G03 ile I, K veya R adresleri kullanılır.
- Telafi: G41/G42, G18 aktifken XZ düzlemine göre çalışır.
- İptal: G17 veya G19 ile iptal edilir.
- Örnek: Mitsubishi için yazılacak bir G18 programı, Fanuc veya Haas örneklerine çok benzeyecektir.
G18 ile İlgili Yaygın Hatalar ve Çözümleri 
- Yanlış Düzlem Seçimi: En yaygın hata, özellikle işleme merkezlerinde G18 veya G19 kullanıldıktan sonra G17’ye geri dönmeyi unutmaktır. Bu, sonraki XY düzlemi operasyonlarının (örneğin standart cep frezeleme) yanlış çalışmasına neden olur.
- Çözüm: Her düzlem değişikliğinden sonra, ilgili operasyon bitiminde varsayılan düzleme (genellikle G17) geri dönmeyi alışkanlık haline getirin. Programın başına ve sonuna güvenlik satırları ekleyin.
- Yanlış İnterpolasyon Adresleri: G18 aktifken dairesel interpolasyon (G02/G03) için I ve K kullanılmalıdır. Yanlışlıkla J (Y ekseni) adresi kullanılırsa hata oluşur veya istenmeyen bir hareket gerçekleşir.
- Çözüm: Aktif düzleme göre doğru interpolasyon adreslerini (G17 için I, J; G18 için I, K; G19 için J, K) kullandığınızdan emin olun.
- Telafi Hataları: Takım yarıçap telafisi (G41/G42) aktif düzleme göre çalışır. G18 aktifken yapılan telafi, XZ düzlemine göredir. Eğer operasyon aslında XY düzleminde yapılmalıysa telafi yanlış uygulanır.
- Çözüm: Telafiyi aktif etmeden önce doğru düzlemin (G17, G18 veya G19) seçili olduğundan emin olun. Simülasyon yazılımları ile telafi yollarını kontrol edin.
- Kontrol Ünitesi Farklılıkları: Bir kontrol ünitesinden diğerine program aktarırken, varsayılan düzlem ayarları veya G kodu yorumlamasındaki küçük farklılıklar sorun yaratabilir. Heidenhain gibi ünitelerde G18 yerine PLANE komutunun kullanılması gerektiğini unutmayın.
- Çözüm: Farklı kontrol üniteleri için program yazarken veya aktarırken, o üniteye özgü dokümantasyonu ve komut setini kontrol edin.
G18 Kullanımında İpuçları ve En İyi Uygulamalar 
- Açıkça Belirtin: Tornalarda G18 varsayılan olsa bile, programın başında
G18komutunu güvenlik satırına eklemek, programın okunabilirliğini artırır ve olası karışıklıkları önler. - Modal Komutları Takip Edin: G17, G18, G19 modal komutlardır. Program akışı içinde hangi düzlemin aktif olduğunu takip edin. Gereksiz yere tekrar tekrar aynı düzlem komutunu yazmaktan kaçının, ancak gerekli olduğunda mutlaka belirtin.
- İşlem Bazlı Düzlem Seçimi: Özellikle işleme merkezlerinde, sadece G18 gerektiren operasyondan hemen önce
G18yazın ve operasyon biter bitmezG17’ye geri dönün. - Simülasyon Kullanın: Karmaşık programları veya alışılmadık düzlem kullanımlarını (G18/G19) tezgaha göndermeden önce mutlaka bir CNC simülasyon yazılımında test edin. Bu, olası çarpışmaları ve hataları önlemenin en güvenli yoludur.
- Parametreleri Kontrol Edin: Özellikle dairesel interpolasyon (I, K, R) ve takım telafisi (D adresi) parametrelerini dikkatlice kontrol edin. G18 düzlemine uygun değerler girdiğinizden emin olun.
- Dokümantasyona Başvurun: Kullandığınız spesifik makine ve kontrol ünitesinin programlama kılavuzunu inceleyin. G18 ve ilgili komutların (interpolasyon, telafi) nasıl çalıştığına dair üreticinin sağladığı detaylı bilgilere başvurun.
Sonuç
G18 komutu, CNC programlamada XZ çalışma düzlemini tanımlayan temel bir hazırlık fonksiyonudur. CNC torna tezgahlarında temel operasyonlar için genellikle varsayılan düzlem iken, CNC işleme merkezlerinde daha özel uygulamalar için kullanılır. G18’in doğru anlaşılması ve kullanılması, özellikle dairesel hareketler ve takım telafisi içeren programlarda parçaların doğru ve verimli bir şekilde işlenmesi için kritik öneme sahiptir.
Farklı kontrol üniteleri (Fanuc, Siemens, Haas, Mazatrol, Heidenhain, Mitsubishi) arasında G18’in temel işlevi aynı kalsa da, uygulama detayları ve ilişkili komutlarda farklılıklar bulunabilir. Bu nedenle, kullanılan kontrol ünitesine özel programlama pratiklerini bilmek ve programları simülasyonla doğrulamak, hatasız ve güvenli bir üretim süreci için vazgeçilmezdir. Bu makalede sunulan bilgiler ve örnekler, G18 komutunu daha iyi anlamanıza ve CNC programlama becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olacaktır. Unutmayın ki CNC dünyasında sürekli öğrenme ve pratik yapmak, ustalığa giden yoldur.