CNC’de G19 Komutu: YZ Düzlemi ve Dairesel İnterpolasyonun Anahtarı
CNC (Bilgisayarlı Sayısal Kontrol) teknolojisi, modern imalatın temel taşlarından biridir. Karmaşık parçaların yüksek hassasiyet ve tekrarlanabilirlikle üretilmesini sağlayan bu teknoloji, G kodları olarak bilinen özel bir programlama dili kullanır. Bu kodlar, makineye ne yapması gerektiğini adım adım anlatır. G kodları arasında, özellikle dairesel hareketlerin ve belirli düzlemlerde çalışmanın tanımlanmasında kritik rol oynayan düzlem seçimi komutları bulunur. İşte bu komutlardan biri olan G19, CNC programlamada YZ Düzlemi seçimini ifade eder ve özellikle belirli işleme stratejilerinde vazgeçilmezdir.
Bu makalede, CNC torna ve işleme merkezi (freze) tezgahlarında G19 komutunun ne anlama geldiğini, nasıl kullanıldığını, farklı kontrol üniteleri (Fanuc, Siemens, Haas, Heidenhain, Mazatrol, Mitsubishi vb.) arasındaki potansiyel farklılıkları ve bu komutun pratik uygulamalarını derinlemesine inceleyeceğiz. Amacımız, CNC programlamaya yeni başlayanlardan tecrübeli operatör ve programcılara kadar herkesin faydalanabileceği, kapsamlı ve anlaşılır bir kaynak sunmaktır.
G Kodları ve Düzlem Seçimi: Temeller 
CNC programlamanın temelini G kodları oluşturur. Bu kodlar, takımın hareket tipi (doğrusal, dairesel), iş mili kontrolü, soğutma sıvısı yönetimi gibi birçok fonksiyonu kontrol eder. Düzlem seçimi komutları (G17, G18, G19), özellikle dairesel interpolasyon (G02/G03) ve takım yarıçap telafisi (G41/G42) gibi komutların hangi eksenler arasında çalışacağını belirlemek için kullanılır.
Kartezyen koordinat sisteminde üç ana eksen bulunur:
- X Ekseni: Genellikle tabla veya iş parçasının uzunlamasına hareketi.
- Y Ekseni: Genellikle tabla veya iş parçasının enlemesine hareketi (işleme merkezlerinde). Torna tezgahlarında farklılık gösterebilir veya olmayabilir.
- Z Ekseni: Genellikle takımın iş parçasına doğru veya iş parçasından uzaklaşma hareketi (iş mili ekseni).
Bu eksenler üç temel düzlem oluşturur:
- G17 - XY Düzlemi: En yaygın kullanılan düzlemdir. Özellikle işleme merkezlerinde yukarıdan aşağıya (Z ekseni) yapılan işlemlerde dairesel hareketler (G02/G03) ve takım telafisi (G41/G42) bu düzlemde tanımlanır. Çoğu kontrol ünitesinde varsayılan (default) düzlemdir.
- G18 - XZ Düzlemi: Genellikle standart CNC torna tezgahlarında ana çalışma düzlemidir. Takımın X (çap) ve Z (boy) eksenlerindeki hareketleri bu düzlemde kontrol edilir. İşleme merkezlerinde ise parçanın ön veya arka yüzeyinde dairesel işlemler yapmak için kullanılır.
- G19 - YZ Düzlemi: Bu makalenin odak noktası olan düzlemdir. Takımın Y ve Z eksenleri arasındaki hareketlerini kontrol eder. Özellikle işleme merkezlerinde parçanın yan yüzeylerinde veya C eksenli torna tezgahlarında belirli frezeleme operasyonlarında dairesel hareketler için kullanılır.
Düzlem seçimi komutları modaldır, yani bir kez programda belirtildiklerinde, başka bir düzlem seçimi komutu (G17 veya G18 gibi) okunana kadar aktif kalırlar. Programın başında doğru düzlemin seçilmesi veya gerektiğinde değiştirilmesi, hatalı işlemeleri önlemek açısından hayati önem taşır.
G19 Komutu Nedir? YZ Düzleminin Sırları 
G19 komutu, CNC kontrol ünitesine bundan sonraki dairesel interpolasyon (G02/G03) ve takım yarıçap telafisi (G41/G42) işlemlerinin YZ düzleminde gerçekleştirileceğini bildiren modal bir G kodudur.
Basitçe ifade etmek gerekirse, G19 aktif olduğunda:
- Dairesel Hareketler (G02/G03): Yay veya tam daire hareketleri Y ve Z eksenleri kullanılarak tanımlanır. Yayın merkez noktası veya yarıçapı, genellikle
J(Y eksenindeki göreceli merkez koordinatı),K(Z eksenindeki göreceli merkez koordinatı) veyaR(yay yarıçapı) parametreleri ile belirtilir. X ekseni bu dairesel hareketin bir parçası olmaz, ancak eş zamanlı olarak doğrusal hareket edebilir (helisel interpolasyon gibi durumlar hariç). - Takım Yarıçap Telafisi (G41/G42): Takım yolunun, kesici kenarın işlenen profile göre solunda (G41) veya sağında (G42) olmasını sağlar. G19 aktifken telafi, YZ düzlemindeki takım hareketine göre hesaplanır.
Neden G19 Kullanılır?
G19 komutuna ihtiyaç duyulan başlıca senaryolar şunlardır:
- İşleme Merkezlerinde Yan Yüzey İşlemleri: Bir parçanın yan yüzeyine dairesel bir cep açmak, radyüslü bir köşe oluşturmak veya dairesel bir kanal frezelemek gerektiğinde G19 kullanılır. Takım, parçanın yan yüzeyine dik konumdayken (yani iş mili Y veya X eksenine paralelken – 5 eksen veya açılı kafa ile) veya standart 3 eksenli bir frezede parçanın yan tarafına yaklaşarak Y ve Z eksenlerinde dairesel hareket yapar.
- C Eksenli ve Tahrikli Takımlı Torna Tezgahlarında Frezeleme: Geleneksel tornalama işlemleri genellikle G18 (XZ) düzleminde yapılır. Ancak C eksenine (iş milinin dönme ekseni etrafında programlanabilir dönme hareketi) ve tahrikli takımlara (dönen freze çakıları, matkaplar vb. tutabilen) sahip modern torna tezgahları, frezeleme işlemleri de yapabilir. Parçanın alın yüzeyine veya silindirik dış yüzeyine dik (radyal) veya teğet (aksiyel) olarak yapılan frezeleme operasyonlarında, eğer dairesel hareket YZ düzleminde tanımlanacaksa G19 komutu kullanılır. Örneğin, parçanın yan tarafına radyal olarak bir kama kanalı açarken dairesel bir giriş/çıkış yapmak veya alın yüzeyinde YZ düzlemine denk gelen dairesel bir form işlemek gibi.
Sözdizimi:
G19 komutunun kullanımı oldukça basittir. Program satırına sadece G19 yazmak yeterlidir:
...
G19 ; YZ Duzlemini Aktif Et
G02 Y... Z... J... K... F... ; veya G02 Y... Z... R... F... (Saat yonunde dairesel hareket)
G03 Y... Z... J... K... F... ; veya G03 Y... Z... R... F... (Saat yonunun tersine dairesel hareket)
...
G17 ; veya G18 (Islem bitince varsayilan duzleme donus)
Unutulmamalıdır ki, G19 modal olduğu için, YZ düzlemindeki işlemler bittikten sonra genellikle varsayılan düzlem olan G17’ye (veya duruma göre G18’e) geri dönmek iyi bir programlama pratiğidir. Bu, programın ilerleyen kısımlarında beklenmedik hareketlerin önüne geçer.
CNC Torna ve İşleme Merkezlerinde G19 Farklılıkları 
G19 komutunun temel işlevi (YZ düzlemini seçmek) aynı kalsa da, kullanıldığı tezgah tipine göre uygulama alanları ve sıklığı önemli ölçüde farklılık gösterir.
CNC İşleme Merkezleri (Freze)
İşleme merkezlerinde G19, özellikle 3 eksenli tezgahlarda parçanın yan yüzeylerine veya 5 eksenli tezgahlarda iş milinin Y eksenine paralel olduğu durumlarda yapılan dairesel işlemler için kullanılır.
-
Tipik Kullanım Alanları:
- Parçanın yan yüzeyine (örneğin, bir küpün yanına) dairesel cep boşaltma.
- Yan yüzeyde dairesel bir ada (boss) etrafında profil işleme.
- Yan yüzeye radyüslü veya dairesel formda kanal açma.
- 5 eksenli tezgahlarda veya açılı kafa kullanılarak yapılan kompleks yüzeylerde YZ düzlemine denk gelen dairesel geçişler.
-
Örnek Senaryo: Bir bloğun X eksenine dik olan yan yüzeyine (yani YZ düzlemine paralel yüzeye) merkez koordinatları Y50, Z-10 olan, 15mm yarıçapında tam bir dairesel cep açılacaktır. Takım başlangıçta cep merkezinin üzerinde (X sabit, Y50, Z5) konumlanmış olsun.
Basit İşleme Merkezi G19 Örneği (Fanuc/Haas Benzeri):
N10 G90 G54 G17 G00 X100.0 Y50.0 Z5.0 ; Guvenli noktaya hizli hareket (XY duzlemi aktif) N20 G19 ; YZ Duzlemini Aktif Et N30 G01 Z-10.0 F100 ; Isleme derinligine inis N40 G41 D01 Y65.0 ; Takim telafisini aktif et, Y'de yaklas (Y50 + R15) N50 G03 Y50.0 Z-10.0 J-15.0 K0.0 F200 ; Tam daire (Saat yonu tersi), J: Y'deki merkez uzakligi ; Alternatif olarak R ile: G03 Y50.0 Z-10.0 R15.0 F200 (Kontrol unitesi destekliyorsa ve yorumlamasi uygunsa) N60 G40 Y50.0 Z5.0 ; Telafiyi iptal et, Z'de guvenli mesafeye kalk N70 G17 ; XY Duzlemine Geri Don N80 G00 Z100.0 ; Daha guvenli mesafeye kalk N90 M30 ; Program Sonu(Not: Bu örnek sadece temel G19 kullanımını gösterir. Gerçek bir cep boşaltma işlemi için kaba ve finiş paso stratejileri gerekir.)
CNC Torna Tezgahları
Standart 2 eksenli (X, Z) torna tezgahlarında Y ekseni bulunmadığı için G19 komutunun doğrudan bir işlevi yoktur. G19’un torna tezgahlarındaki önemi, C ekseni ve tahrikli (canlı) takımlar ile donatılmış tezgahlarda ortaya çıkar. Bu tezgahlarda frezeleme, delme gibi operasyonlar yapılabilir.
-
Tipik Kullanım Alanları (C Eksenli / Tahrikli Takımlı Torna):
- Parçanın alın yüzeyine (iş miline dik yüzey) Y ve Z eksenlerini kullanarak dairesel bir form işlemek. Bu durumda genellikle takım iş miline dik (aksiyel) konumdadır.
- Parçanın silindirik dış yüzeyine (çapa) Y ve Z eksenlerini kullanarak (takım radyal konumda iken) dairesel bir unsur işlemek.
-
Önemli Not: Torna tezgahlarında eksen tanımlamaları (özellikle Y ekseninin varlığı ve yönü) üreticiden üreticiye ve makine konfigürasyonuna göre değişebilir. Programlamadan önce makinenin eksenlerini ve G19’un nasıl yorumlandığını doğrulamak çok önemlidir. Genellikle torna tezgahlarında G18 (XZ) veya G17 (XC - eğer C ekseni doğrusal eksen gibi kullanılıyorsa) düzlemleri daha sık kullanılır.
-
Örnek Senaryo (C Eksenli Torna): 50mm çapında bir parçanın alın yüzeyine, merkezden Y doğrultusunda 15mm kaçık, Z-5 derinliğinde, 5mm yarıçapında dairesel bir cep açılacaktır. Tahrikli bir parmak freze kullanılmaktadır. C ekseni 0 derecede sabitlenmiştir.
Basit C Eksenli Torna G19 Örneği (Fanuc Benzeri - Tahrikli Takım Modu Aktif):
N10 G98 ; Ilerleme/dakika (Tahrikli takim modu icin) N20 G00 T0101 ; Takimi sec N30 M154 ; C Ekseni Kilitle (Kontrol ünitesine göre değişir) N40 G00 C0.0 ; C Eksenini 0 dereceye konumla N50 G54 ; Is parcasi sifirini sec N60 G00 X100.0 Z10.0 M05 ; Guvenli noktaya git, is milini durdur N70 M13 S2000 ; Tahrikli takimi saat yonunde dondur (Kontrol ünitesine göre değişir) N80 G00 X0.0 Y15.0 Z5.0 ; Cep merkezinin ustune yaklas (Y ekseni aktif olmali) N90 G19 ; YZ Duzlemini Aktif Et N100 G01 Z-5.0 F100 ; Isleme derinligine in N110 G41 D01 Y20.0 ; Telafiyi aktif et, Y'de yaklas (Y15 + R5) N120 G03 Y15.0 Z-5.0 J-5.0 K0.0 F150 ; Tam daire (Saat yonu tersi) ; Alternatif: G03 Y15.0 Z-5.0 R5.0 F150 N130 G40 Y15.0 Z5.0 ; Telafiyi iptal et, Z'de guvenli mesafeye kalk N140 G17 ; Varsayilan XY duzlemine don (veya G18 torna icin daha uygunsa) N150 M14 ; Tahrikli takimi durdur N160 G00 Z100.0 ; Guvenli mesafeye cekil N170 M155 ; C Ekseni Kilidini Ac N180 M30 ; Program Sonu(Not: Torna tezgahlarındaki Y ekseni programlaması ve tahrikli takım komutları (M kodları) kontrol ünitesine göre büyük farklılıklar gösterebilir.)
Farklı Kontrol Ünitelerinde G19 Kullanımı 
CNC tezgahları farklı üreticilerin kontrol üniteleri ile donatılabilir. En yaygın kontrol üniteleri Fanuc, Siemens (Sinumerik), Haas, Heidenhain, Mazatrol (Mazak) ve Mitsubishi’dir. G19 komutunun temel işlevi aynı olsa da, sözdiziminde, ilgili parametrelerde veya düzlem tanımlama yöntemlerinde küçük farklılıklar olabilir.
- Fanuc: Endüstri standardı olarak kabul edilir. G19 komutu yukarıda anlatıldığı gibi kullanılır. Dairesel interpolasyon için G02/G03 ile birlikte Y, Z, J, K veya R parametreleri kullanılır. G17 varsayılan düzlemdir.
- Siemens (Sinumerik): G19 komutu Fanuc ile benzer şekilde çalışır. Dairesel interpolasyon için
G2/G3kullanılır ve merkez noktasıI,J,K(mutlak veya artışlı - $AC/$IC) veya yarıçapCR=ile tanımlanabilir. Siemens’te düzlemlerPLANEkomutu ile daha esnek şekilde de tanımlanabilir, ancak temel G17/G18/G19 komutları da mevcuttur ve yaygın olarak kullanılır. Takım telafisiG41/G42ile yapılır.- Siemens Kompleks Örnek (İşleme Merkezi - Yan Yüzeyde Helisel Diş Açma Benzeri Hareket):
N10 G17 G90 G54 G0 X0 Y0 Z100 N20 T="FREZE_10MM" M6 N30 S3000 M3 N40 G0 X50.0 Y50.0 Z10.0 ; Baslangic noktasina yaklas N50 G19 ; YZ Duzlemini Aktif Et N60 G1 Z-5.0 F500 ; Derinlige inis ; YZ duzleminde X ekseninde ilerleyerek helisel bir hareket N70 G2 Y70.0 Z-15.0 I0 J10.0 K-5.0 X60.0 F300 ; Ornek helisel hareket (I,J,K merkez ofsetleri, X hedef) ; Veya Yariçap ile (Merkez Y60 Z-10 olsun): ; N70 G2 Y70.0 Z-15.0 CR=10.0 X60.0 F300 ; (CR= Yariçap) - Kontrol et: Siemens'te helisel icin IJK daha yaygindir N80 G1 Z5.0 F1000 ; Hizlica Z'de kalk N90 G17 ; XY Duzlemine Don N100 G0 Z100.0 N110 M30
- Siemens Kompleks Örnek (İşleme Merkezi - Yan Yüzeyde Helisel Diş Açma Benzeri Hareket):
- Haas: Genellikle Fanuc ile yüksek uyumluluğa sahiptir. G19 komutu ve ilgili parametreler (Y, Z, J, K, R) Fanuc ile aynı şekilde kullanılır. Ayarlarda (Settings) G kodlarının nasıl yorumlanacağıyla ilgili seçenekler olabilir.
- Heidenhain: Heidenhain kontrol üniteleri genellikle G kodlarından farklı olarak “Klartext” (açık metin) veya DIN/ISO (G kodu) modunda programlanabilir.
- DIN/ISO Modu: G19 komutu kullanılabilir ve Fanuc/Haas benzeri çalışır.
- Klartext Modu: Düzlem seçimi genellikle
PLANEkomutu ile yapılır.PLANE SPATIAL SPA+0 SPB+90 SPC+0gibi bir komut YZ düzlemine benzer bir çalışma düzlemi tanımlayabilir (Eksenlerin nasıl tanımlandığına bağlıdır). Dairesel hareketlerCC(merkez noktası) veC(dairesel yol) komutları ile tanımlanır. - Heidenhain Kompleks Örnek (DIN/ISO Modu):
0 BEGIN PGM G19_HEIDENHAIN MM 1 BLK FORM 0.1 Z X-100 Y-100 Z-50 2 BLK FORM 0.2 X+100 Y+100 Z+0 3 TOOL CALL 5 Z S3000 F500 4 L Z+100 R0 FMAX M3 5 L X+50 Y+50 R0 FMAX 6 L Z+5 R0 FMAX 7 G19 ; YZ Duzlemini Aktif Et (DIN/ISO Modu) 8 L Z-10 F1000 9 G41 ; Telafi Aktif (YZ'ye gore) 10 L Y+70 F500 ; Yaklasma 11 G2 Y+50 Z-20 R10 ; 1. Yay (Yariçap ile) 12 G1 Y+30 ; Dogrusal hareket 13 G3 Y+20 Z-15 J-5 K+5 ; 2. Yay (Merkez Ofseti J, K ile) 14 G1 Z-10 ; Dogrusal hareket 15 G40 ; Telafi Iptal 16 L Y+50 Z+5 FMAX 17 G17 ; XY Duzlemine Don 18 L Z+100 R0 FMAX M5 19 END PGM G19_HEIDENHAIN MM
- Mazatrol (Mazak): Mazak tezgahları hem Mazatrol diyalog programlama hem de EIA/ISO (G kodu) modu sunar.
- Mazatrol Diyalog: Genellikle düzlem seçimi doğrudan G kodu ile yapılmaz. İşlem üniteleri (örneğin, Line Machining, Face Machining) ve şekil tanımlamaları (kontur, cep vb.) içinde eksenler ve hareketler tanımlanır. YZ düzleminde bir işlem gerekiyorsa, uygun ünite ve geometrik tanımlama kullanılır.
- EIA/ISO Modu: Bu modda G19 komutu Fanuc benzeri şekilde çalışır.
M200(EIA modu aktif) gibi komutlarla bu moda geçilebilir.
- Mitsubishi: Genellikle Fanuc ile yüksek uyumluluğa sahiptir. G19 komutu ve ilgili parametreler Fanuc ile benzer şekilde kullanılır.
Önemli Not: Yukarıdaki bilgiler genel bir bakış sunmaktadır. Belirli bir makine ve kontrol ünitesi kombinasyonu için her zaman üreticinin programlama kılavuzuna başvurmak en doğrusudur. Özellikle parametre ayarları, opsiyonel özellikler ve özel M kodları, G19 komutunun davranışını etkileyebilir.
G19 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler ve İpuçları 
G19 komutunu etkin bir şekilde kullanmak için bazı önemli noktalara dikkat etmek gerekir:
- Doğru Düzlem Seçimi: Programın ilgili bölümünden önce G19 komutunun çağrıldığından emin olun. İşlem bittikten sonra varsayılan düzleme (genellikle G17 veya duruma göre G18) dönmeyi unutmayın. Bu, programın sonraki adımlarında karışıklığı önler.
- Dairesel İnterpolasyon Parametreleri: G19 aktifken, G02/G03 komutları Y ve Z eksenlerindeki bitiş noktalarını bekler. Yayın merkezini tanımlamak için:
J: Başlangıç noktasından yayın merkezine olan Y eksenindeki artışlı mesafe.K: Başlangıç noktasından yayın merkezine olan Z eksenindeki artışlı mesafe.R: Yayın yarıçapı. (Pozitif R değeri 180 dereceden küçük yaylar, negatif R değeri 180 dereceden büyük yaylar için kullanılır. Tam daire için genellikle J ve K tercih edilir veya kontrol ünitesinin R ile tam daire yorumlamasına bakılır.)
- Takım Yarıçap Telafisi (G41/G42): G19 aktifken takım telafisi, takımın YZ düzlemindeki hareket yönüne göre hesaplanır. Telafiyi başlatmadan (G41/G42) ve iptal etmeden (G40) önce takımın doğru konumlandırıldığından ve lineer bir giriş/çıkış hareketi yapıldığından emin olun. Telafi düzleminin (G17/G18/G19) telafi komutundan önce tanımlanması gerekir.
- Eksen Limitleri ve Koordinatlar: YZ düzleminde çalışırken makinenin Y ve Z eksen hareket sınırlarını göz önünde bulundurun. Özellikle torna tezgahlarında Y ekseni hareketi sınırlı olabilir.
- Helisel İnterpolasyon: G19 aktifken, G02/G03 komutu ile birlikte bir X değeri de verilirse, takım YZ düzleminde dairesel hareket yaparken aynı anda X ekseninde doğrusal olarak ilerler. Bu, helisel bir yol oluşturur (örneğin, vida dişi frezeleme gibi).
- Simülasyon: Karmaşık G19 hareketleri içeren programları çalıştırmadan önce mutlaka güvenilir bir simülasyon yazılımında veya makinenin kendi grafik simülasyonunda test edin. Bu, olası çarpışmaları ve hataları önlemenin en iyi yoludur.
Kompleks Uygulama Örnekleri 
Aşağıda, G19 komutunun biraz daha karmaşık kullanımlarını gösteren iki senaryo için taslak programlar bulunmaktadır.
1. İşleme Merkezi: Yan Yüzeyde Değişken Yarıçaplı Kanal (Fanuc/Haas)
Amaç: Bir bloğun yan yüzeyine (YZ düzlemi), Y ekseninde ilerlerken yarıçapı değişen bir kanal frezelemek.
N10 G90 G54 G17 G00 X100.0 Y20.0 Z10.0 M3 S2500 ; Guvenli nokta, is mili calistir
N20 G19 ; YZ Duzlemini Aktif Et
N30 G00 Y20.0 Z5.0 ; Kanala yaklasma (X sabit)
N40 G01 Z-5.0 F200 ; Derinlige inis
N50 G41 D01 Y30.0 F300 ; Telafi baslat, Y'de ilerle
N60 G03 Y40.0 Z-10.0 R5.0 ; Baslangic R5 radyus
N70 G01 Y60.0 ; Duz ilerle
N80 G02 Y70.0 Z-8.0 R7.0 ; R7 radyus ile donus
N90 G01 Z-5.0 ; Duz ilerle (Z'de)
N100 G03 Y80.0 Z-5.0 R10.0 ; R10 radyus ile bitis
N110 G01 Y90.0 ; Kanal sonuna ilerle
N120 G40 Y100.0 Z5.0 F500 ; Telafi iptal, guvenli cikis
N130 G17 ; XY Duzlemine Don
N140 G00 Z100.0 M5
N150 M30
2. C Eksenli Torna: Alın Yüzeyinde Kam Profili İşleme (Fanuc Benzeri)
Amaç: Parçanın alın yüzeyine (C ekseni 0’da sabit), Y ve Z eksenlerinde dairesel ve doğrusal hareketlerle bir kam profili işlemek.
N10 G98 G00 T0303 ; Parmak freze sec
N20 M154 ; C Ekseni Kilitle
N30 G00 C0.0
N40 G54 G00 X100.0 Z50.0 M05
N50 M13 S3000 ; Tahrikli takim calistir
N60 G00 X0.0 Y0.0 Z5.0 ; Merkez ustu yaklas
N70 G19 ; YZ Duzlemini Aktif Et
N80 G01 Z-2.0 F100 ; Derinlige in
N90 G41 D03 Y10.0 F250 ; Telafi aktif, Y'de basla
N100 G01 Z-4.0 Y20.0 ; Egimli dogrusal hareket
N110 G03 Y25.0 Z-6.0 R5.0 ; Saat yonu tersi yay
N120 G01 Y35.0 ; Duz hareket
N130 G02 Y40.0 Z-4.0 J0 K+2.0 ; Saat yonu yay (Merkez ofseti)
N140 G01 Y50.0 Z-2.0 ; Egimli dogrusal cikis
N150 G40 Y60.0 Z5.0 F500 ; Telafi iptal, guvenli cikis
N160 G17 ; Varsayilan duzleme don
N170 M14 ; Tahrikli takim durdur
N180 G00 Z50.0
N190 M155 ; C Ekseni Kilidini Ac
N200 M30
(Not: Bu örnekler temsilidir ve gerçek işleme parametreleri (kesme hızı, ilerleme, takım seçimi vb.) malzemeye, takıma ve makineye göre ayarlanmalıdır.)
Sonuç ve Özet 
G19 komutu, CNC programlamada YZ düzlemini aktive ederek, özellikle işleme merkezlerinin yan yüzeylerinde ve C eksenli torna tezgahlarının frezeleme operasyonlarında dairesel interpolasyon (G02/G03) ve takım yarıçap telafisi (G41/G42) için kritik bir role sahiptir. Bu komutun doğru anlaşılması ve kullanılması, karmaşık geometrilerin hassas ve verimli bir şekilde işlenmesini mümkün kılar.
Bu makalede ele aldığımız temel noktalar şunlardır:
- G19, YZ düzlemini seçen modal bir G kodudur.
- G02/G03 komutları G19 aktifken Y ve Z eksenlerinde dairesel hareket tanımlar (J, K veya R parametreleri ile).
- G41/G42 takım telafisi G19 ile YZ düzlemine göre çalışır.
- İşleme merkezleri ve C eksenli tornalar, G19’un başlıca uygulama alanlarıdır.
- Farklı kontrol üniteleri (Fanuc, Siemens, Haas, Heidenhain vb.) arasında G19 kullanımı temelde benzer olsa da, sözdizimi ve ek komutlarda farklılıklar olabilir. Üretici dokümantasyonu esastır.
- G19 kullanımı bittiğinde varsayılan düzleme (genellikle G17) geri dönmek önemlidir.
- Programları çalıştırmadan önce simülasyon yapmak, hataları önlemek için kritik öneme sahiptir.
CNC programlama, sürekli öğrenme ve pratik gerektiren bir alandır. G19 gibi temel komutların mantığını ve farklı senaryolardaki uygulamalarını kavramak, programlama becerilerinizi geliştirmenize ve daha karmaşık iş parçalarını başarıyla üretmenize olanak tanıyacaktır. Unutmayın, her makine ve kontrol ünitesi kendine özgü detaylara sahip olabilir, bu nedenle tezgah başında deneme yapmak ve dokümantasyonu incelemek en iyi öğrenme yöntemlerindendir.