CNC’de G06 ve Ötesi: Pürüzsüz Yüzeyler İçin Kılavuzunuz
CNC (Bilgisayarlı Sayısal Kontrol) teknolojisi, modern imalatın temel taşlarından biridir. Metallerden plastiklere, kompozitlerden ahşaba kadar birçok malzemeyi yüksek hassasiyetle işleyebilen bu makineler, tasarımları gerçeğe dönüştürmemizi sağlar. CNC programlamanın temelini oluşturan G kodları arasında, bazıları özel işlevleri yerine getirir ve işleme kalitesini doğrudan etkiler. Bu yazımızda, özellikle CNC torna ve işleme merkezlerinde zaman zaman kafa karışıklığına yol açabilen G06 komutu ve daha da önemlisi, onun temsil ettiği ileri düzey eğri interpolasyon (NURBS ve Spline) tekniklerini derinlemesine inceleyeceğiz. Yeni başlayanlardan deneyimli operatörlere kadar herkesin faydalanabileceği, farklı kontrol üniteleri (Fanuc, Siemens, Heidenhain, Haas, Mitsubishi, Mazatrol vb.) arasındaki farkları ve uygulama örneklerini içeren kapsamlı bir rehber sunmayı amaçlıyoruz.
Temel Kavramlar: Neden Basit Hareketlerin Ötesine Geçmeliyiz?
CNC programlamanın temellerinde G00 (Boşta Hızlı Hareket), G01 (Doğrusal İnterpolasyon), G02 (Saat Yönünde Dairesel İnterpolasyon) ve G03 (Saat Yönünün Tersine Dairesel İnterpolasyon) gibi komutlar yer alır. Bu komutlar, takımın iki nokta arasında düz bir çizgide veya sabit bir yarıçapla yay çizerek hareket etmesini sağlar. Basit geometriler için bu komutlar yeterli olsa da, günümüzün karmaşık tasarımları – özellikle kalıpçılık, havacılık, otomotiv ve medikal gibi sektörlerde – çok daha sofistike eğrilerin işlenmesini gerektirir.
İşte bu noktada G01, G02 ve G03’ün sınırları ortaya çıkar:
- Yüzey Kalitesi Sorunları: Karmaşık bir eğriyi çok sayıda kısa G01 segmentiyle taklit etmeye çalışmak, segmentler arasındaki geçişlerde küçük de olsa kesintilere ve titreşimlere neden olabilir. Bu durum, özellikle yüksek hızlarda işleme yapıldığında, yüzeyde istenmeyen izler (fasetlenme) bırakır ve pürüzlülüğü artırır.
- Program Uzunluğu ve Veri Yoğunluğu: Eğriyi küçük doğrusal segmentlerle tanımlamak, CNC programının aşırı derecede uzamasına ve kontrol ünitesine gönderilmesi gereken veri miktarının artmasına yol açar. Bu, özellikle eski veya işlem gücü sınırlı kontrol ünitelerinde veri işleme darboğazlarına neden olabilir.
- İşleme Süresi: Kontrol ünitesinin her bir kısa G01 segmenti için hızlanma ve yavaşlama yapması gerekebilir (köşe geçişleri nedeniyle). Bu durum, genel işleme süresini uzatır ve verimliliği düşürür.
Bu sorunların üstesinden gelmek için NURBS (Non-Uniform Rational B-Splines) ve Spline İnterpolasyonu gibi ileri düzey matematiksel eğri tanımlama ve işleme teknikleri geliştirilmiştir. İşte “G06” komutu ve benzerlerinin devreye girdiği yer burasıdır.
G06 Komutu Tam Olarak Nedir? Evrensel Bir Standart mı?
Kısa cevap: Hayır, G06 evrensel olarak aynı anlama gelen standart bir komut değildir. Farklı kontrol ünitesi üreticileri, G06 kodunu farklı amaçlar için kullanabilirler veya hiç kullanmayabilirler.
- Tarihsel Kullanım: Bazı eski kontrol ünitelerinde G06, “Parabolik İnterpolasyon” gibi özel eğri türleri için kullanılmış olabilir. Ancak bu kullanım günümüzde yaygın değildir.
- Modern Kullanım (Genellikle Uzantılarla): Günümüzde G06’dan bahsedildiğinde, genellikle kastedilen şey Fanuc ve bazı diğer kontrol ünitelerindeki G06.1 (NURBS İnterpolasyonu) veya Haas kontrol ünitelerindeki G06.4 (NURBS İnterpolasyonu) gibi komutlardır. Bazen de Siemens’teki
SPLINEveya Heidenhain’dekiSPLINEgibi, G kodu olmayan ancak benzer bir işlevi yerine getiren komutlar kastedilir.
Bu nedenle, bu makalede “G06” terimini, spesifik bir koddan ziyade, CNC makinelerinde pürüzsüz, karmaşık eğrilerin işlenmesini sağlayan ileri düzey interpolasyon tekniklerini (başta NURBS ve Spline olmak üzere) temsil eden genel bir kavram olarak ele alacağız. Her kontrol ünitesinin bu işlevi nasıl gerçekleştirdiğini ayrı ayrı inceleyeceğiz.
NURBS ve Spline İnterpolasyonu: Pürüzsüzlüğün Matematiği
NURBS ve Spline, karmaşık serbest form eğrilerini ve yüzeyleri matematiksel olarak hassas bir şekilde tanımlamak için kullanılan yöntemlerdir. Çok sayıda kısa doğru parçası yerine, eğrinin şeklini belirleyen kontrol noktaları, düğüm vektörleri (knots) ve ağırlıklar (weights) gibi daha az sayıda parametre kullanırlar.
Avantajları Nelerdir?
- Üstün Yüzey Kalitesi: Takım yolu, kontrol noktaları arasında yumuşak ve sürekli bir eğri boyunca ilerler. Bu, segment geçişlerindeki titreşimleri ve izleri ortadan kaldırarak çok daha pürüzsüz yüzeyler elde edilmesini sağlar.
- Daha Yüksek İlerleme Hızları: Takım yolu daha akıcı olduğu için, makine keskin köşe dönüşlerindeki gibi sürekli hızlanma/yavaşlama yapmak zorunda kalmaz. Bu da daha yüksek ortalama ilerleme hızlarında güvenli bir şekilde çalışmaya olanak tanır.
- Daha Kısa İşleme Süreleri: Yüksek ilerleme hızları ve akıcı hareketler, toplam işleme süresini önemli ölçüde azaltabilir.
- Daha Az Program Verisi: Karmaşık bir eğri, çok daha az sayıda NURBS/Spline verisi ile tanımlanabilir. Bu, program boyutunu küçültür ve kontrol ünitesinin veri işleme yükünü hafifletir.
- Takım Ömrünün Uzaması: Daha stabil kesme koşulları ve titreşimin azalması, kesici takım üzerindeki stresi azaltarak takım ömrünü uzatabilir.
Nerelerde Kullanılır?
Bu teknikler özellikle şu alanlarda değerlidir:
- Kalıpçılık: Plastik enjeksiyon, metal enjeksiyon, şişirme ve dövme kalıplarının kompleks yüzeyleri.
- Havacılık ve Uzay Sanayii: Kanat profilleri, türbin kanatları, gövde parçaları gibi aerodinamik yüzeyler.
- Otomotiv Sanayii: Gövde panelleri, far reflektörleri, iç trim parçaları.
- Medikal İmplantlar: Protezler, kişiye özel implantlar.
- Pervaneler ve İmpellerler: Akışkan dinamiği açısından kritik yüzeyler.
- Sanatsal ve Tasarım Uygulamaları: Serbest form heykeller ve tasarımlar.
Kontrol Ünitesine Göre G06 ve İleri İnterpolasyon Uygulamaları
Şimdi, popüler kontrol ünitelerinin bu ileri interpolasyon tekniklerini nasıl ele aldığına bakalım. Unutmayın, bu özellikler genellikle opsiyonel olabilir ve makinenizin kontrol ünitesinde aktif olup olmadığını kontrol etmeniz gerekir.
Fanuc Kontrol Üniteleri
Fanuc, CNC pazarında en yaygın kontrol ünitelerinden biridir. İleri interpolasyon için genellikle iki ana komut sunar:
-
G06.1: NURBS İnterpolasyonu
- İşlevi: Takım yolunu NURBS eğrisi boyunca hareket ettirir.
- Sözdizimi: Genellikle G06.1 komutunu takip eden bloklarda NURBS eğrisini tanımlayan parametreler yer alır. Bunlar:
K: Düğüm vektörü (Knot vector) değerleri. Eğrinin şeklini ve sürekliliğini kontrol eder.PveyaX, Y, Z: Kontrol noktalarının koordinatları. Eğrinin genel formunu tanımlar.R: Ağırlıklar (Weights). Eğrinin kontrol noktalarına ne kadar “çekileceğini” belirler (Rasyonel kısmı).L: Eğrinin derecesi (Degree). Genellikle 3 (kübik) kullanılır.
- Kullanım: Genellikle CAM yazılımları tarafından otomatik olarak oluşturulan uzun bir kod bloğu şeklindedir. Manuel programlaması oldukça zordur.
- İptal: Genellikle G01 veya başka bir hareket komutu ile iptal edilir.
-
G05.1 Q1: AI Kontur Kontrolü / Nano Pürüzsüzleştirme (AI Contour Control / Nano Smoothing)
- İşlevi: Bu komut doğrudan bir NURBS eğrisi tanımlamaz, ancak peş peşe gelen kısa G01 segmentlerinden oluşan bir takım yolunu analiz ederek ve köşeleri yuvarlatarak daha pürüzsüz ve hızlı bir hareket sağlar. NURBS kadar hassas olmasa da, programlaması daha kolaydır ve birçok durumda yüzey kalitesini ve hızı iyileştirmede etkilidir.
- Sözdizimi:
G05.1 Q1 Rx(x: mod veya seviye) şeklinde aktive edilir. - İptal:
G05.1 Q0ile iptal edilir.
Fanuc Örnekleri:
-
Basit G05.1 Q1 Örneği (Konsept):
N10 G90 G54 G17 G40 G80 N20 T1 M06 (TAKIM 1 CAGIR) N30 S5000 M03 (DEVIR VER) N40 G00 X0 Y0 Z50. N50 G00 Z5. N60 G05.1 Q1 R5 (AI KONTUR KONTROL AKTIF, SEVIYE 5) N70 G01 Z-10. F2000 (DALMA) N80 G01 X10. Y5. F5000 ; Kısa segment 1 N90 X12. Y8. ; Kısa segment 2 (AI CC ile pürüzsüzleştirilecek) N100 X15. Y15. ; Kısa segment 3 (...) N110 X20. Y25. N120 X30. Y30. ... (Çok sayıda kısa G01 hareketi) ... N500 G01 X100. Y50. N510 G00 Z50. N520 G05.1 Q0 (AI KONTUR KONTROL IPTAL) N530 M05 N540 M30 -
Kompleks G06.1 NURBS Örneği (Sadece Yapıyı Gösterir - CAM Çıktısıdır):
Uyarı: Bu kod elle yazılamaz, CAM tarafından üretilir ve çok uzun olabilir.N100 G90 G54 G17 N110 T2 M06 (KALIPCI FREZESI) N120 S8000 M03 N130 G00 X-50. Y-50. Z100. N140 G00 Z10. N150 G01 Z0 F1000 N160 G06.1 L3 (NURBS AKTIF, KÜBIK DERECE) F4000 ; İlerleme NURBS bloğunda tanımlanabilir N170 K0 K0 K0 K0 K1 K2 K3 K4 K4 K4 K4 (DÜĞÜM VEKTÖRÜ - ÖRNEK) N180 P1 X0 Y0 Z0 R1 ; Kontrol Noktası 1 + Ağırlık N190 P2 X10. Y5. Z1. R1 ; Kontrol Noktası 2 + Ağırlık N200 P3 X25. Y15. Z3. R0.9 ; Kontrol Noktası 3 + Ağırlık N210 P4 X40. Y30. Z4. R1.1 ; Kontrol Noktası 4 + Ağırlık N220 P5 X60. Y40. Z3.5 R1 ; Kontrol Noktası 5 + Ağırlık N230 P6 X80. Y45. Z2. R1 ; Kontrol Noktası 6 + Ağırlık N240 P7 X100. Y50. Z0 R1 ; Kontrol Noktası 7 + Ağırlık N250 K0 K0 K0 K0 K1 K2 K3 K4 K4 K4 K4 ; (Tekrar eden düğümler olabilir) N260 P1 X100. Y50. Z0 R1 ; Yeni eğri bölümü... N270 P2 X110. Y55. Z-1. R1 ... (Yüzlerce veya binlerce kontrol noktası ve düğüm vektörü satırı) ... N5000 P100 X200. Y100. Z-5. R1 N5010 G01 Z100. ; NURBS modu G01 ile iptal edilir N5020 M05 N5030 M30 %
Siemens Sinumerik Kontrol Üniteleri
Siemens, ileri interpolasyon için genellikle G kodları yerine özel komutlar ve ayarlar kullanır:
-
SPLINE İnterpolasyonu (
ASPLINE,BSPLINE,CSPLINE)- İşlevi: Farklı Spline türlerini (Akima, Bezier, Kübik) tanımlayarak pürüzsüz eğri hareketi sağlar.
- Sözdizimi: Genellikle
G01veya benzeri bir hareket bloğu içinde, hedef koordinatlarla birlikteASPLINE,BSPLINEveyaCSPLINEanahtar kelimeleri kullanılır. Eğriyi tanımlayan ara noktalar önceki bloklarda verilir. - Aktivasyon/Deaktivasyon: Belirli bir G koduyla (örn.
G611,G612- modele göre değişir) veya özel fonksiyonlarla (SPLINEPATH) aktive/deaktive edilebilir.COMPCADgibi fonksiyonlar CAM verilerini pürüzsüzleştirmek için kullanılabilir.
-
NURBS İnterpolasyonu (
NURBS)- İşlevi: Fanuc G06.1’e benzer şekilde, NURBS eğrilerini işler.
- Sözdizimi:
NURBSanahtar kelimesi ile birlikte kontrol noktaları (X, Y, Z), düğüm değerleri (KN), ağırlıklar (WE) ve derece (DG) gibi parametreler bloklar halinde tanımlanır. - Kullanım: Yine genellikle CAM yazılımları tarafından oluşturulur.
Siemens Örnekleri:
-
Basit ASPLINE Örneği (Konsept):
N10 G90 G54 G17 G40 G80 N20 T1 M06 N30 S6000 M03 N40 G00 X0 Y0 Z50. N50 G01 Z-5. F1500 N60 G01 X0 Y0 F4000 ; Başlangıç noktası N70 X10 Y5 ; Ara nokta 1 (Spline için) N80 X25 Y15 ; Ara nokta 2 (Spline için) N90 ASPLINE X40 Y30 ; Hedef nokta, Akima Spline ile enterpole et N100 X60 Y40 ; Yeni ara nokta N110 X80 Y45 ; Yeni ara nokta N120 ASPLINE X100 Y50 ; Yeni hedef, Spline ile devam ... N200 G00 Z50. N210 M05 N220 M30 % ; Not: Spline aktivasyonu/deaktivasyonu için G611/G612 gibi komutlar ; veya özel ayarlar (CYCLE832 vs.) gerekebilir. Kontrol ünitesi dokümanına bakın. -
Kompleks NURBS Örneği (Siemens Yapısı - CAM Çıktısı):
N100 G90 G54 G17 N110 T3 M06 (KÜRESEL UÇLU FREZE) N120 S9000 M03 N130 G00 X-20 Y-30 Z100 N140 G01 F5000 ; İlerlemeyi ayarla N150 G01 Z0 N160 NURBS OPEN ; NURBS bloğunu başlat (veya G611 vb.) N170 DG=3 ; Derece = 3 (Kübik) N180 KN=0,0,0,0,1,2,3,4,4,4,4 ; Düğüm vektörü (Örnek) N190 G01 X0 Y0 Z0 WE=1 ; Kontrol noktası 1 + Ağırlık N200 X10 Y8 Z1 WE=1 ; Kontrol noktası 2 + Ağırlık N210 X22 Y18 Z2.5 WE=0.95 ; Kontrol noktası 3 + Ağırlık N220 X35 Y25 Z3 WE=1.05 ; Kontrol noktası 4 + Ağırlık N230 X50 Y30 Z2 WE=1 ; Kontrol noktası 5 + Ağırlık N240 KN=0,0,0,0,1,2,3,4,4,4,4 ; (Yeni bölüm için düğümler gerekebilir) N250 X50 Y30 Z2 WE=1 ; Yeni bölüm başlangıcı N260 X65 Y35 Z1 WE=1 ... (Çok sayıda kontrol noktası, düğüm ve ağırlık tanımı) ... N6000 X150 Y80 Z-10 WE=1 N6010 NURBS CLOSE ; NURBS bloğunu sonlandır (veya G612 vb.) N6020 G00 Z100. N6030 M05 N6040 M30 %
Heidenhain Kontrol Üniteleri
Heidenhain, genellikle “Klartext” (açık metin) programlama diliyle bilinir ve G kodlarından farklı bir yaklaşım benimser. İleri interpolasyon için SPLINE komutunu kullanır.
- SPLINE Komutu:
- İşlevi: Kontrol noktalarıyla tanımlanan bir Spline eğrisi boyunca hareketi sağlar.
- Sözdizimi:
LN(Doğrusal Hareket) bloğu içindeSPLINEanahtar kelimesi ve ardından kontrol noktaları (X, Y, Zkoordinatları) tanımlanır. Eğrinin başlangıç ve bitiş noktaları normalLNkomutları ile verilir. - Parametreler:
SPLINEbloğu içindeP(kontrol noktası sayısı),N(düğüm bilgisi),K(derece) gibi parametreler içerebilir. - Kullanım: Yine genellikle CAM yazılımları tarafından oluşturulur.
Heidenhain Örneği:
- Kompleks SPLINE Örneği (Klartext - CAM Çıktısı):
0 BEGIN PGM SPLINE_EX ORNEK MM 1 BLK FORM 0.1 Z X-100 Y-100 Z-20 2 BLK FORM 0.2 X+100 Y+100 Z+0 3 TOOL CALL 5 Z S7000 F3000 ; KURESEL FREZE 4 L Z+100 R0 FMAX M03 5 L X0 Y0 R0 FMAX 6 L Z+2 R0 FMAX 7 L Z-5 R0 F1000 ; DALMA 8 L X0 Y0 R0 F4000 ; EĞRİ BAŞLANGIÇ NOKTASI 9 SPLINE BEGIN P3 K3 ; SPLINE BAŞLAT, 3 KONTROL NOKTASI, KÜBİK 10 LN X15 Y10 Z-4.5 ; KONTROL NOKTASI 1 11 LN X35 Y25 Z-3 ; KONTROL NOKTASI 2 12 LN X50 Y40 Z-4 ; KONTROL NOKTASI 3 13 SPLINE END ; SPLINE SONLANDIR 14 L X60 Y50 Z-5 ; EĞRİ BİTİŞ NOKTASI (SPLINE BU NOKTAYA KADAR HESAPLANIR) 15 ; --- Yeni bir Spline bölümü --- 16 SPLINE BEGIN P4 K3 ; 4 KONTROL NOKTALI YENİ BÖLÜM 17 LN X70 Y55 Z-5.5 18 LN X85 Y58 Z-6 19 LN X100 Y60 Z-5.8 20 LN X110 Y65 Z-5 21 SPLINE END 22 L X120 Y70 Z-5 ; YENİ BÖLÜMÜN BİTİŞ NOKTASI ... (Daha fazla SPLINE bölümü veya lineer/dairesel hareketler) ... 200 L Z+100 R0 FMAX M05 201 M30 202 END PGM SPLINE_EX ORNEK MM
Haas Kontrol Üniteleri
Haas, Fanuc uyumlu bir yapıya sahip olmakla birlikte kendine özgü komutları da barındırır. NURBS interpolasyonu için G06.4 komutunu kullanır.
- G06.4: NURBS İnterpolasyonu
- İşlevi: Fanuc G06.1’e çok benzer şekilde NURBS eğrilerini işler.
- Sözdizimi: G06.4 komutu ile aktive edilir. Takip eden bloklarda kontrol noktaları (
PveyaX,Y,Z), ağırlıklar (R) ve düğüm vektörleri (K) tanımlanır. Genellikle derece (L) de belirtilir. - İptal: Genellikle G01 veya başka bir hareket komutu ile iptal edilir.
- Not: Haas ayrıca yüksek hız/yüzey kalitesi için “Setting 85 - Max Corner Rounding” ve “Setting 191 - HSM Smooth Motion” gibi özel ayarlar sunar. Bunlar G05.1 Q1 benzeri işlevler görebilir.
Haas Örnekleri:
- Kompleks G06.4 NURBS Örneği (Haas Yapısı - CAM Çıktısı):
Uyarı: Fanuc G06.1 örneğine çok benzer, sadece aktivasyon kodu farklıdır.N100 G90 G54 G17 G40 G80 N110 T1 M06 (TAKIM 1) N120 S8500 M03 N130 G00 X-60 Y-60 Z100. N140 G00 Z5. N150 G01 Z-8. F1200 N160 G06.4 L3 (NURBS AKTIF, KÜBIK DERECE) F4500 N170 K0 K0 K0 K0 K1 K2.5 K3.5 K4 K4 K4 K4 ; DÜĞÜM VEKTÖRÜ (Örnek) N180 P1 X-10 Y-5 Z-8 R1 ; Kontrol Noktası 1 + Ağırlık N190 P2 X5. Y2. Z-7.5 R1 ; Kontrol Noktası 2 + Ağırlık N200 P3 X20. Y12. Z-6. R0.98 ; Kontrol Noktası 3 + Ağırlık N210 P4 X38. Y28. Z-7. R1.02 ; Kontrol Noktası 4 + Ağırlık N220 P5 X55. Y35. Z-8. R1 ; Kontrol Noktası 5 + Ağırlık ... (Yüzlerce veya binlerce kontrol noktası ve düğüm vektörü satırı) ... N4500 P95 X180. Y90. Z-12. R1 N4510 G01 Z100. ; NURBS modu G01 ile iptal edilir N4520 M05 N4530 M30 %
Mitsubishi Meldas Kontrol Üniteleri
Mitsubishi kontrol üniteleri de genellikle Fanuc ile yüksek uyumluluk gösterir. NURBS interpolasyonu için G06.1 komutunu kullanmaları yaygındır.
- G06.1: NURBS İnterpolasyonu
- İşlevi ve Sözdizimi: Büyük ölçüde Fanuc G06.1 ile aynıdır. Kontrol noktaları, düğüm vektörleri ve ağırlıklar kullanılarak NURBS eğrisi tanımlanır.
- Not: Küçük sözdizimi farklılıkları veya ek parametreler modelden modele değişebilir. Mutlaka ilgili kontrol ünitesi kılavuzuna başvurulmalıdır.
Mitsubishi Örneği:
- Kompleks G06.1 NURBS Örneği (Mitsubishi Yapısı - CAM Çıktısı):
Fanuc G06.1 örneği ile neredeyse aynıdır.N100 G90 G54 G17 N110 T4 M06 N120 S7500 M03 N130 G00 X10 Y-80 Z50. N140 G01 Z-2. F1000 N150 G06.1 L3 F3800 ; NURBS AKTIF, KÜBIK DERECE N160 K0 K0 K0 K0 K1 K1.5 K2.5 K3 K3 K3 K3 ; DÜĞÜM VEKTÖRÜ (Örnek) N170 P1 X10 Y-80 Z-2 R1 N180 P2 X25 Y-70 Z-2.5 R1 N190 P3 X40 Y-55 Z-3 R1 N200 P4 X60 Y-40 Z-3.2 R1.01 ... (Çok sayıda NURBS veri satırı) ... N3000 P80 X150 Y50 Z-6 R1 N3010 G01 Z50. ; NURBS iptal N3020 M05 N3030 M30 %
Mazak Mazatrol Kontrol Üniteleri
Mazak, kendi geliştirdiği diyalog bazlı (konuşmalı) programlama sistemi Mazatrol ile ünlüdür. Mazatrol, karmaşık şekilleri ve yüzeyleri kullanıcı dostu bir arayüzle programlamayı kolaylaştırır. Ancak Mazak makineleri aynı zamanda standart EIA/ISO G-kodu programlarını da çalıştırabilir.
- Mazatrol: Karmaşık eğriler genellikle Mazatrol’ün kendi yüzey işleme veya kontur işleme üniteleri içinde, geometrik tanımlamalarla veya CAD verisi import edilerek oluşturulur. Kontrol ünitesi, arka planda gerekli pürüzsüz takım yolunu kendisi hesaplar.
- EIA/ISO Modu: Mazak kontrol ünitelerinin EIA/ISO modunda, Fanuc uyumluluğu genellikle yüksektir. Dolayısıyla, G06.1 (NURBS) veya benzeri Fanuc komutlarının (opsiyonel olarak) desteklenmesi muhtemeldir. Bazı modern Mazak kontrol üniteleri G06.2 gibi farklı bir kod da kullanabilir. Yine, spesifik model ve opsiyonlar için kılavuza bakmak esastır.
Mazak Örneği (EIA/ISO Modu - G06.1 varsayımıyla):
- Kompleks G06.1 NURBS Örneği (Mazak EIA/ISO - CAM Çıktısı):
Fanuc G06.1 örneği ile benzer olması beklenir.(PROGRAM NAME - MAZAK_NURBS_EX) N100 G90 G54 G17 G00 Z100. M05 N110 T5 M06 (TOOL 5 - BALLNOSE) N120 S8000 M03 N130 G00 X-30 Y-40 N140 G00 Z10. N150 G01 Z-1. F1000 N160 G06.1 L3 F4000 (ASSUMING G06.1 FOR NURBS) N170 K0 K0 K0 K0 K0.5 K1.5 K2.5 K3 K3 K3 K3 N180 P1 X-30 Y-40 Z-1 R1 N190 P2 X-15 Y-25 Z-1.2 R1 N200 P3 X5 Y-10 Z-1.5 R0.99 N210 P4 X25 Y10 Z-1.3 R1.01 N220 P5 X40 Y20 Z-1 R1 ... (NURBS data continues) ... N3500 P75 X120 Y80 Z-4 R1 N3510 G01 Z100. (DEACTIVATE NURBS) N3520 G00 X-30 Y-40 N3530 M30 %
CNC Torna vs. CNC İşleme Merkezi: Farklılıklar Var mı?
Evet, G06 (veya eşdeğeri NURBS/Spline) komutlarının kullanımı açısından CNC Torna ve CNC İşleme Merkezleri arasında belirgin bir fark vardır:
- CNC İşleme Merkezleri (Dikey/Yatay): Bu makineler genellikle 3, 4 veya 5 eksende çalışarak karmaşık 3D yüzeyler oluştururlar. Kalıplar, türbin kanatları, impelller, havacılık parçaları gibi uygulamalarda serbest form yüzeylerin işlenmesi esastır. Bu nedenle, NURBS ve Spline interpolasyonu en çok işleme merkezlerinde kullanılır ve büyük fayda sağlar. Takım yolu X, Y ve Z eksenlerinde (bazen A, B, C dönme eksenleriyle birlikte) sürekli ve pürüzsüz bir şekilde hareket ederek karmaşık geometrileri oluşturur.
- CNC Tornalar: Geleneksel 2 eksenli (X ve Z) tornaların ana işlevi, dönen iş parçası üzerinden malzeme kaldırarak silindirik veya konik profiller oluşturmaktır. Bu profiller genellikle basit doğrular (G01) ve yaylardan (G02/G03) oluşur. Karmaşık serbest form yüzeylere sahip tornalama işlemleri nadirdir.
- C ve Y Eksenli Tornalar (Torna-Freze Merkezleri): Ancak modern, C ekseni (iş parçasını açısal olarak konumlandırma) ve Y ekseni (takımı iş parçası merkezinden kaçırma) yeteneklerine sahip tornalarda durum değişebilir. Bu makineler, frezeleme işlemleri de yapabilirler. Eğer torna üzerinde karmaşık bir frezeleme operasyonu (örneğin, bir kam profili veya dalgalı bir yüzey) yapılıyorsa, bu durumda NURBS/Spline interpolasyonu (G06.1, G06.4 vb.) kullanılabilir ve faydalı olabilir. Ancak yine de, bu komutların birincil uygulama alanı işleme merkezleridir.
Özetle, G06 ve benzeri ileri interpolasyon komutları teorik olarak C/Y eksenli tornalarda kullanılabilse de, pratikte çok daha yaygın ve kritik olarak CNC İşleme Merkezlerinde karşımıza çıkar.
Pratik İpuçları ve En İyi Uygulamalar
-
CAM Yazılımının Rolü: NURBS ve Spline kodları manuel olarak yazılamayacak kadar karmaşıktır. Bu kodlar, işlenecek parçanın 3D modelini analiz eden ve optimize edilmiş, pürüzsüz takım yollarını G06.1, G06.4, SPLINE vb. formatlarda üreten CAM (Bilgisayar Destekli İmalat) yazılımları tarafından oluşturulur. Doğru CAM stratejisi ve post-prosesör (CAM çıktısını makinenin anlayacağı koda çeviren yazılım) seçimi kritiktir.
-
Kontrol Ünitesi Yetenekleri: Makinenizin kontrol ünitesinin NURBS/Spline interpolasyonunu destekleyip desteklemediğini ve bu özelliğin aktif (opsiyonel olabilir) olup olmadığını kontrol edin. Ayrıca, kontrol ünitesinin işlem gücü ve “look-ahead” (ileriye bakma) kapasitesi, bu tür kodları ne kadar verimli işleyebileceğini etkiler. Yüksek look-ahead tamponu, makinenin ilerideki hareketleri önceden görerek daha akıcı ve hızlı çalışmasını sağlar.
-
Parametre Ayarları: Kontrol ünitesinde NURBS/Spline ile ilgili tolerans ve pürüzsüzleştirme ayarları olabilir. Bu ayarlar, elde edilecek yüzey kalitesi ve işleme hızı arasında bir denge kurmanızı sağlar. İmalatçı kılavuzlarını inceleyin.
-
Ne Zaman Kullanmalı? Her iş için NURBS/Spline gerekli değildir. Özellikle basit geometrilerde G01/G02/G03 yeterlidir. İleri interpolasyonu şu durumlarda düşünün:
- Çok yüksek yüzey kalitesi gerektiren işler.
- Karmaşık, serbest form yüzeylerin işlenmesi.
- Yüksek hızlı işleme (HSM) stratejilerinin uygulandığı durumlar.
- İşleme süresini optimize etmenin kritik olduğu durumlar.
-
Test ve Doğrulama: Özellikle yeni bir CAM stratejisi veya post-prosesör kullanıyorsanız, gerçek parça işlemeden önce programı simülasyon yazılımlarında ve makine üzerinde dikkatlice test edin (boşta çalıştırma veya kolay işlenebilir bir malzemede deneme).
Sonuç
G06 komutu, tek başına evrensel bir anlam taşımasa da, temsil ettiği NURBS ve Spline gibi ileri düzey interpolasyon teknikleri, modern CNC işlemenin vazgeçilmez bir parçasıdır. Bu teknikler, özellikle CNC işleme merkezlerinde, karmaşık geometrilerin daha pürüzsüz yüzey kalitesi, daha yüksek hızlar ve daha kısa sürede işlenmesini mümkün kılar.
Fanuc’un G06.1’i, Haas’ın G06.4’ü, Siemens’in SPLINE/NURBS komutları veya Heidenhain’in SPLINE yaklaşımı gibi farklı kontrol ünitelerinin kendilerine özgü uygulama yöntemleri olsa da, temel amaç aynıdır: G01, G02 ve G03’ün sınırlarını aşarak daha akıcı ve hassas takım yolu hareketleri sağlamak.
Bu teknolojilerden tam olarak faydalanabilmek için kullanılan CAM yazılımının yetenekleri, makinenin kontrol ünitesinin özellikleri ve doğru parametre ayarları büyük önem taşır. Unutmayın ki en doğru bilgi için her zaman çalıştığınız spesifik makine ve kontrol ünitesinin üretici dokümantasyonuna başvurmak esastır. Umarız bu kapsamlı rehber, G06 ve ileri interpolasyon dünyasını anlamanıza yardımcı olmuştur.