G07 Komutu ile CNC Programlama Teknikleri

CNC Tornada ve İşleme Merkezinde G07 Komutu: Derinlemesine İnceleme

CNC (Bilgisayarlı Sayısal Kontrol) teknolojisi, modern imalatın temel taşlarından biridir. Hassas, tekrarlanabilir ve karmaşık parçaların üretimini mümkün kılan bu teknoloji, G kodları adı verilen standartlaştırılmış bir programlama dili üzerine kuruludur. Bu kodlar, makinenin hareketlerini, hızını, soğutma sıvısını ve diğer birçok fonksiyonunu kontrol eder. G kodları arasında, bazıları diğerlerine göre daha özel ve ileri düzey uygulamalara olanak tanır. İşte bu özel kodlardan biri de G07 komutudur.

Bu makalede, CNC torna ve işleme merkezi tezgahlarında kullanılan G07 komutunu (ve farklı kontrol ünitelerindeki eşdeğerlerini) derinlemesine inceleyeceğiz. Amacımız, CNC programlamaya yeni başlayanlardan en deneyimli operatörlere ve mühendislere kadar herkesin faydalanabileceği, kapsamlı ve anlaşılır bir kaynak sunmaktır. Makalemizde, G07 komutunun tanımını, kullanım alanlarını, farklı makine tipleri (torna ve işleme merkezi) ve popüler kontrol üniteleri (Fanuc, Siemens, Haas, Heidenhain, Mitsubishi, Mazatrol vb.) arasındaki farkları detaylı örnek programlarla birlikte ele alacağız.

G07 Komutu Nedir ve Ne İşe Yarar? :thinking:

G07 komutu, CNC programlamada genellikle standart bir ISO kodu olmamakla birlikte, birçok kontrol ünitesi üreticisi tarafından belirli özel fonksiyonlar için tanımlanmış bir G kodudur. En yaygın iki kullanımı şunlardır:

  1. Silindirik Enterpolasyon (Cylindrical Interpolation): Bu, G07’nin (veya daha sık olarak G07.1 veya G7.1 gibi türevlerinin) en bilinen ve yaygın kullanımıdır, özellikle işleme merkezlerinde. Silindirik enterpolasyon, bir dönme ekseni (genellikle C ekseni veya A/B ekseni) ile bir lineer eksenin (genellikle Z ekseni) eş zamanlı hareketini koordine ederek, silindirik bir yüzey üzerinde karmaşık profillerin veya konturların işlenmesini sağlar. Düz bir XY düzlemindeki programlanmış yolu, belirtilen yarıçaptaki bir silindirin yüzeyine “sarar”. Bu, kam mekanizmaları, silindirik gravürler, helisel oluklar ve benzeri geometrilerin üretiminde kritik öneme sahiptir.
  2. Hayali Eksen Tanımlama (Imaginary Axis Designation): Bazı eski veya özel Fanuc kontrol sistemlerinde G07, fiziksel olarak var olmayan bir ekseni programlama amacıyla “hayali” olarak tanımlamak için kullanılmıştır. Bu, belirli programlama tekniklerini basitleştirmek veya özel makine konfigürasyonlarını yönetmek için nadiren başvurulan bir yöntemdir. Ancak modern sistemlerde bu kullanım oldukça seyrektir.

Bu makalede, daha yaygın ve pratik uygulaması olan silindirik enterpolasyon odaklı G07 (ve eşdeğerleri) üzerinde duracağız. G07’nin spesifik işlevi ve formatı, kullanılan kontrol ünitesine göre önemli ölçüde farklılık gösterebilir. Bu nedenle, her zaman tezgahınızın ve kontrol ünitenizin kılavuzuna başvurmanız esastır.

CNC Torna ve İşleme Merkezi Farkları ve G07 Kullanımı :gear:

G07 komutunun veya eşdeğer fonksiyonların kullanımı, makinenin tipine göre de farklılık gösterir.

  • CNC İşleme Merkezi (Milling Center): Bu makineler genellikle en az üç lineer eksene (X, Y, Z) sahiptir ve dönen bir kesici takımla sabit duran veya kontrollü hareket eden iş parçasından malzeme kaldırır. 4. ve 5. eksen olarak adlandırılan dönme eksenleri (A, B veya C) de bulunabilir. G07.1 (Silindirik Enterpolasyon), işleme merkezlerinde, özellikle 4 eksenli (X, Y, Z ve bir dönme ekseni) makinelerde çok yaygın olarak kullanılır. Silindirik bir iş parçasının dış yüzeyine karmaşık şekiller işlemek için idealdir. Lineer eksenler (X, Y, Z) takımın pozisyonunu kontrol ederken, dönme ekseni (genellikle C veya A) iş parçasını döndürür ve G07.1 bu hareketleri senkronize ederek silindirik yüzey üzerinde istenen yolu oluşturur.
  • CNC Torna (Lathe/Turning Center): Tornalar temel olarak dönen bir iş parçasından, sabit veya hareketli bir kesici takımla talaş kaldırma prensibiyle çalışır. Genellikle X (çap) ve Z (boy) olmak üzere iki ana eksene sahiptirler. C ekseni (dönen iş mili pozisyonlama) ve Y ekseni (takımın merkez çizgisine dik hareketi) gibi ek eksenlere sahip “C Eksenli Tornalar” veya “Torna Merkezleri” de mevcuttur.
    • Standart 2 eksenli tornalarda G07 (silindirik enterpolasyon anlamında) genellikle kullanılmaz veya anlamlı değildir.
    • Ancak, C eksenine ve canlı takımlara (dönen frezeleme takımları) sahip tornalarda, G07.1 veya benzeri silindirik enterpolasyon komutları, iş parçasının silindirik yüzeyine frezeleme işlemleri (örneğin, kanal açma, yazı yazma) yapmak için kullanılabilir. Bu durumda, X veya Y ekseni ile C ekseni senkronize edilir.

Özetle, G07.1 (Silindirik Enterpolasyon) komutunun ana uygulama alanı, dönme eksenine sahip CNC işleme merkezleri ve canlı takımlı C eksenli tornalardır.

Farklı Kontrol Ünitelerinde G07 ve Eşdeğerleri :world_map:

CNC tezgahları farklı üreticilerin kontrol üniteleri ile donatılmıştır ve her birinin kendine özgü G kodu yorumları ve ek fonksiyonları olabilir. G07 komutu ve silindirik enterpolasyonun popüler kontrol ünitelerindeki durumuna göz atalım:

1. Fanuc

Fanuc, dünya genelinde en yaygın kullanılan kontrol ünitelerinden biridir.

  • Silindirik Enterpolasyon: Genellikle G07.1 veya G7.1 kodu ile aktive edilir.
    • G07.1 C R (veya G07.1 A R, G07.1 B R) formatı kullanılır.
    • C, A veya B: Silindirik enterpolasyonun uygulanacağı dönme eksenini belirtir.
    • R: Silindirin yarıçapını belirtir.
    • G07.1 aktifken, programlanan dönme ekseni adresi (örn. C adresi) aslında bir lineer eksen gibi yorumlanır ve kontrol ünitesi bu lineer hareketi silindir yüzeyine sararak gerekli dönme hareketine dönüştürür. Yani, C adresine yazdığınız değer, silindir yüzeyinde kat edilecek çevresel mesafeyi (mm veya inç cinsinden) ifade eder.
    • İptali genellikle G01, G00, G02, G03 gibi başka bir hareket komutuyladır, ancak bazen özel bir iptal kodu (örn. G07.1 C 0) da gerekebilir. Kılavuza bakılmalıdır.
  • Hayali Eksen: Nadiren, eski sistemlerde veya özel opsiyonlarda G07 kodu doğrudan hayali eksen tanımlama için kullanılabilir. Formatı ve işlevi sisteme özeldir.

2. Siemens (Sinumerik)

Siemens kontrol üniteleri (özellikle Sinumerik serisi) farklı programlama modları sunar (ISO modu, ShopTurn/ShopMill).

  • ISO Modu: Standart ISO G kodlarını kullanır. Ancak, Siemens’in standart ISO modunda G07 veya G07.1 gibi doğrudan bir silindirik enterpolasyon kodu genellikle bulunmaz. Bu işlev genellikle özel sistem değişkenleri, derleme çevrimleri (CYCLE komutları) veya opsiyonel olarak yüklenebilen özel G kodları ile gerçekleştirilir.
    • CYLINDER Komutu: Bazı Siemens versiyonlarında, CYLINDER gibi özel komutlarla silindirik yüzey tanımlanabilir ve ardından yapılan hareketler bu yüzeye eşlenebilir.
    • TRACYL Fonksiyonu: Daha modern Siemens kontrol ünitelerinde (özellikle 840D serisi), TRACYL (Transformation Cylinder) dönüşümü bu işlevi yerine getirir. TRACYL(R) şeklinde aktif edilir, burada R silindir yarıçapıdır. Aktifken, bir lineer eksen (genellikle Y ekseni) adresi, silindir yüzeyindeki çevresel harekete dönüştürülür. TRAFOOF komutu ile iptal edilir.
  • ShopTurn / ShopMill: Bu diyalog bazlı arayüzlerde, silindirik yüzeyde işleme genellikle özel çevrimler veya grafiksel menüler aracılığıyla programlanır, doğrudan G kodu kullanımı daha az yaygındır.

3. Haas

Haas kontrol üniteleri büyük ölçüde Fanuc uyumludur.

  • Silindirik Enterpolasyon: Fanuc’a benzer şekilde G07.1 kodu kullanılır.
    • G07.1 C R formatı geçerlidir (C yerine A veya B de olabilir).
    • C, A, B: Dönme ekseni.
    • R: Silindir yarıçapı.
    • Çalışma prensibi ve iptali Fanuc ile aynıdır. Programlanan dönme ekseni adresi, çevresel mesafe olarak yorumlanır.

4. Heidenhain

Heidenhain kontrol üniteleri, hem kendi diyalog bazlı dili olan Klartext’i hem de ISO G kodu modunu destekler.

  • Klartext: Heidenhain’ın güçlü tarafı Klartext programlamasıdır. Silindirik yüzeyde işleme için CYCL DEF 247 CYLINDER SURFACE gibi özel ve çok yetenekli çevrimler sunar. Bu çevrimler, sadece basit silindirik enterpolasyonu değil, aynı zamanda konik yüzeylerde veya daha karmaşık geometrilerde işlemeyi de kolaylaştırır. Parametreler doğrudan diyalog ekranından girilir.
  • ISO Modu: Heidenhain’ın ISO modu genellikle temel G kodlarını destekler. Ancak G07.1 gibi spesifik silindirik enterpolasyon kodunun standart desteği olmayabilir veya opsiyonel olabilir. Bu tür işlemler için genellikle Klartext modunu veya özel Heidenhain fonksiyonlarını kullanmak daha verimlidir. Eğer ISO modunda kullanılacaksa, G17 (XY düzlemi) yerine silindirik işlemeye uygun bir düzlem seçimi (örneğin Heidenhain’a özel düzlem tanımlamaları) gerekebilir.

5. Mitsubishi

Mitsubishi kontrol üniteleri de genellikle Fanuc ile yüksek uyumluluğa sahiptir.

  • Silindirik Enterpolasyon: G07.1 kodu kullanılır.
    • Format ve parametreler (G07.1 C R vb.) Fanuc ve Haas ile benzerdir.
    • Çalışma prensibi ve iptal yöntemleri de genellikle aynıdır.

6. Mazatrol (Mazak)

Mazak tezgahlarında bulunan Mazatrol, diyalog bazlı bir programlama sistemidir ve standart G kodlarından farklı çalışır.

  • Mazatrol Modu: Kullanıcılar genellikle G kodları yerine Mazatrol’ün kendi programlama “ünitelerini” kullanır. Silindirik yüzeyde frezeleme gibi işlemler için özel üniteler bulunur (örneğin, ‘MILLING LINE CYLINDRICAL’, ‘END FACE TAPPING’ vb.). Kullanıcı, ekrandaki soruları yanıtlayarak (çap, başlangıç açısı, bitiş açısı, derinlik vb.) programı oluşturur. Mazatrol, arka planda gerekli makine hareketlerini kendisi hesaplar.
  • EIA/ISO Modu: Mazak tezgahları genellikle bir EIA/ISO (G kodu) moduna da sahiptir. Bu modda çalıştırıldığında, kontrol ünitesi genellikle Fanuc uyumlu G kodlarını destekler. Dolayısıyla, EIA/ISO modunda G07.1 komutu kullanılabilir (eğer opsiyon aktifse).

Önemli Not: G07 veya G07.1’in varlığı ve davranışı, sadece kontrol ünitesi markasına değil, aynı zamanda modeline, yazılım versiyonuna ve satın alınan opsiyonlara göre de değişebilir. Her zaman ilgili makinenin programlama kılavuzunu kontrol etmek en güvenli yoldur.

G07.1 ile Programlama: Uygulamalar ve Örnekler :memo:

Şimdi, silindirik enterpolasyonun (G07.1) farklı kontrol üniteleri için nasıl programlandığına dair basit ve karmaşık örnekler görelim. Örneklerde, 4 eksenli bir dikey işleme merkezi (X, Y, Z, C eksenleri) ve C eksenli, canlı takımlı bir torna kullanıldığını varsayacağız.

Uygulama Alanları:

  • Silindirik kam profilleri oluşturma
  • Silindir yüzeyine yazı veya desen kazıma (gravür)
  • Silindirik parçalarda helisel oluklar açma
  • Boru veya mil üzerindeki belirli açılardaki delikleri delme veya frezeleme

Örnek 1: Basit Silindirik Yazı (Fanuc / Haas / Mitsubishi - İşleme Merkezi)

Amaç: Çapı 50mm olan bir silindirin yüzeyine “CNC” harflerini 1mm derinliğinde yazmak. Yazının C=0 derece ile C=90 derece arasında olacağını varsayalım. Takım: 3mm çapında parmak freze.

O0001 (SILINDIRIK YAZI - BASIT)
N10 G90 G80 G40 G17 G54     ; Güvenlik bloğu (Mutlak, çevrim iptal, kompanzasyon iptal, XY düzlemi, iş parçası sıfırı)
N20 T1 M06                  ; Takım 1'i al (3mm parmak freze)
N30 S5000 M03               ; İş milini 5000 dev/dak CW başlat
N40 G00 X0 Y0 C0            ; Hızlı pozisyonlama (Yazı başlangıç hizası, C=0)
N50 G43 H1 Z50.0 M08        ; Takım boyu telafisi aktif, Z'de güvenli mesafeye gel, soğutma açık
N60 G00 Z2.0                ; Hızlıca yaklaşma

N70 G07.1 C25.0             ; Silindirik enterpolasyon aktif, Yarıçap R=25.0mm (Çap 50mm / 2)
                            ; G07.1 aktifken C adresi mm cinsinden çevresel mesafedir.

N80 G01 Z-1.0 F500          ; 1mm derinliğe in F500 ilerleme ile

; --- 'C' Harfi ---
N90 G01 C10.0 F1000         ; C ekseninde (çevresel) 10mm ilerle (Yaklaşık 22.9 derece)
N100 G02 C10.0 X-5.0 I-5.0 J0 ; Sağa doğru yarım daire (X ekseni kullanılır)
N110 G01 X0                 ; Düz hat
N120 G03 C10.0 X-5.0 I-5.0 J0 ; Sola doğru yarım daire

N130 G00 Z2.0               ; Güvenli Z yüksekliğine kalk
N140 G00 C15.0              ; Bir sonraki harf için boşluk (Çevresel 5mm)

; --- 'N' Harfi ---
N150 G00 X-5.0              ; Başlangıç noktasına git
N160 G01 Z-1.0 F500         ; Derinliğe in
N170 G01 X5.0 F1000         ; Düz hat (N'nin ilk dik çizgisi)
N180 G01 X-5.0 C25.0       ; Çapraz hat (C'de 10mm çevresel ilerleme)
N190 G01 X5.0               ; Düz hat (N'nin ikinci dik çizgisi)

N200 G00 Z2.0               ; Güvenli Z yüksekliğine kalk
N210 G00 C30.0              ; Bir sonraki harf için boşluk (Çevresel 5mm)

; --- 'C' Harfi (Tekrar) ---
N220 G00 X0                 ; Başlangıç noktasına git
N230 G01 Z-1.0 F500         ; Derinliğe in
N240 G01 C40.0 F1000        ; C ekseninde (çevresel) 10mm ilerle
N250 G02 C40.0 X-5.0 I-5.0 J0 ; Sağa doğru yarım daire
N260 G01 X0                 ; Düz hat
N270 G03 C40.0 X-5.0 I-5.0 J0 ; Sola doğru yarım daire

N280 G00 Z50.0              ; Z'de güvenli mesafeye çekil
N290 G07.1 C0               ; Silindirik enterpolasyonu iptal et (veya sadece G01/G00 kullan)
N300 M05                    ; İş milini durdur
N310 M09                    ; Soğutmayı kapat
N320 G91 G28 Z0             ; Z eksenini referansa gönder
N330 G91 G28 C0 Y0          ; C ve Y eksenlerini referansa gönder (varsa)
N340 M30                    ; Program sonu ve reset
%

Açıklamalar:

  • G07.1 C25.0: Silindirik enterpolasyonu C ekseni için 25mm yarıçapla başlatır.
  • C adresine yazılan değerler (örn. C10.0) artık derece değil, silindir yüzeyindeki çevresel mesafeyi (mm) ifade eder. Kontrol ünitesi, bu çevresel mesafeyi katetmek için C eksenini ne kadar döndürmesi gerektiğini hesaplar.
  • Harflerin şekli X ve C (çevresel) eksenleri kullanılarak tanımlanır. G02/G03 dairesel enterpolasyon komutları da bu modda kullanılabilir.
  • İptal için G07.1 C0 kullanılmıştır, ancak bir sonraki G00 veya G01 komutu da genellikle iptal eder (kılavuza bakın).

Örnek 2: Helisel Kanal (Siemens 840D - İşleme Merkezi - TRACYL ile)

Amaç: Çapı 60mm (Yarıçap 30mm) olan bir mil üzerine, Z=-10mm’den Z=-60mm’ye kadar tek ağızlı bir helisel kanal açmak. Kanal derinliği 2mm. Takım: 6mm küresel freze. Helis adımı 100mm (yani, C ekseni 360 derece döndüğünde Z ekseni 100mm ilerleyecek).

; Siemens 840D SL - ISO Modu Örneği (TRACYL ile)
N10 G17 G90 G71 G54 G40     ; XY Düzlemi, Mutlak, Metrik, İş parçası sıfırı, Komp. iptal
N20 T="KURESEL_FREZE_6MM"   ; Takım adıyla çağırma (veya T1 D1)
N30 M6                      ; Takım değiştir
N40 S4000 M3 F1000          ; İş mili 4000 dev/dak CW, İlerleme 1000 mm/dak
N50 G0 C0 A0                ; Eksenleri başlangıç pozisyonuna gönder (varsa A ekseni)
N60 G0 X0 Y0                ; Kanal başlangıç hizasına gel (Y=0 varsayımı)
N70 G0 Z10.0 M8             ; Z'de güvenli mesafeye gel, Soğutma açık

N80 TRACYL(30.0)            ; Silindirik dönüşümü aktif et, Yarıçap R=30.0 mm
                            ; TRACYL aktifken Y adresi çevresel hareketi temsil eder.

N90 G0 Z-8.0                ; Kanal başlangıç derinliğinin biraz üzerine yaklaş
N100 G1 Z-12.0 F300         ; Kanal derinliğine (2mm) dalma (X=0, Y=0, C=0'da)

N110 G1 Z-60.0 Y-188.495 F800 ; Helisel hareket
                            ; Z ekseni -10'dan -60'a -> -50mm hareket eder.
                            ; Adım 100mm ise, Z'de 50mm ilerleme için C ekseni 180 derece dönmelidir.
                            ; Çevresel hareket (Y) = (Dönüş Açısı / 360) * Çevre
                            ; Çevre = 2 * PI * R = 2 * 3.14159 * 30 = 188.495 mm
                            ; Y = (180 / 360) * 188.495 = 94.2475 mm (Bu değer tam bir tur için, örnekte Z=-60'a giderken C'nin ne kadar döneceği belirtilmeli.)
                            ; Alternatif ve daha doğru: Helis için G3 gibi komutlar kullanılabilir veya Y ve Z birlikte programlanır.
                            ; Siemens'te helis için G2/G3 ile birlikte Y ve Z kullanılabilir.
                            ; Y değeri burada çevresel ilerlemeyi temsil eder. Tam bir tur için (Z=-110'a gitseydi) Y= -188.495 olurdu.
                            ; Z=-60 için gereken C dönüşü: (50/100)*360 = 180 derece.
                            ; Gerekli çevresel Y hareketi: (180/360) * 188.495 = 94.2475 mm.
                            ; N110 G1 Z-60.0 Y-94.2475 F800 ; (Yön önemli, CW/CCW dönüşe göre + veya -)

N120 G1 Z-8.0 F1000         ; Kanal sonundan yukarı çık
N130 G0 Z10.0               ; Güvenli Z yüksekliği

N140 TRAFOOF                ; Silindirik dönüşümü (TRACYL) iptal et

N150 M5                     ; İş milini durdur
N160 M9                     ; Soğutmayı kapat
N170 G0 Z100.0 M30          ; Z'de uzaklaş, Program sonu

Açıklamalar (Siemens):

  • TRACYL(30.0): Silindirik dönüşümü 30mm yarıçap için aktive eder. Siemens’te genellikle Y ekseni, silindir yüzeyindeki çevresel hareketi temsil eder (X veya Z de konfigüre edilebilir).
  • N110: Bu satır helisel hareketi tanımlar. Z ekseni -60mm’ye ilerlerken, Y eksenine verilen -94.2475 değeri, C ekseninin -180 derecelik bir dönüş yapmasını sağlar (çünkü adım 100mm ve Z hareketi 50mm). İlerleme hızı F800 olarak belirtilmiştir.
  • TRAFOOF: Dönüşümü iptal eder ve eksenleri normal lineer hareket moduna döndürür.

Örnek 3: Karmaşık Kam Profili (Fanuc / Haas - 4 Eksen İşleme Merkezi)

Amaç: Çapı 80mm (R=40mm) bir silindir üzerine, değişken yarıçaplı bir kam profili işlemek. Profil, C=0’dan C=360 dereceye kadar tanımlı. İşleme derinliği 5mm. Takım: 10mm küresel freze.

O0002 (KARMAŞIK KAM PROFILI - FANUC/HAAS)
N10 G90 G80 G40 G17 G54
N20 T2 M06                  ; Takım 2 (10mm Küresel Freze)
N30 S3500 M03
N40 G00 X0 Y0 C0            ; Başlangıç pozisyonu
N50 G43 H2 Z50.0 M08
N60 G00 Z2.0                ; Yaklaşma

N70 G07.1 C40.0             ; Silindirik Enterpolasyon Aktif, R=40.0mm

N80 G01 Z-5.0 F400          ; Kam derinliğine in (C=0'da)

; --- Kam Profili (Örnek Noktalar) ---
; Profilin X (yarıçap değişimi) ve C (çevresel ilerleme) koordinatları ile tanımlandığını varsayalım.
; Çevre = 2 * PI * 40 = 251.327 mm
N90 G01 C62.832 X-2.0 F600 ; C'de 62.832mm ilerle (90 derece), X'te 2mm içe gir
N100 G01 C125.664 X-5.0     ; C'de 62.832mm daha ilerle (180 derece), X'te 5mm içe gir (toplamda)
N110 G03 C157.08 X-4.0 I-3.183 J0 ; C'de dairesel hareketle 31.416mm ilerle (225 derece), X'te 4mm'ye çık
N120 G02 C188.496 X-4.0 I0 J-3.183  ; C'de dairesel hareketle 31.416mm ilerle (270 derece), X sabit
N130 G01 C251.327 X0        ; C'de 62.831mm ilerle (360 derece), X'te başlangıç seviyesine (0) dön

N140 G00 Z50.0              ; Güvenli Z
N150 G07.1 C0               ; İptal (veya G01/G00)
N160 M05 M09
N170 G91 G28 Z0
N180 G91 G28 C0 Y0 X0
N190 M30
%

Açıklamalar (Karmaşık Örnek):

  • Bu örnek, kam profilinin hem çevresel (C adresi) hem de radyal (X adresi) olarak değiştiği bir durumu gösterir. C adresine yazılan değerler çevresel mesafeyi (mm), X adresine yazılan değerler ise işleme merkezinin X eksenindeki hareketi (dolayısıyla kamın yarıçapındaki değişimi) ifade eder.
  • G02/G03 komutları kullanılarak profil üzerinde dairesel bölümler de oluşturulabilir. Buradaki I ve J değerleri, X ve C (çevresel) eksenlerindeki merkez noktası koordinatlarını temsil eder.
  • Gerçek bir kam profili için koordinatlar genellikle bir CAD/CAM yazılımı tarafından hesaplanır ve çok daha fazla nokta içerebilir.

Örnek 4: Heidenhain Klartext ile Silindirik Yüzey İşleme (CYCL DEF 247)

Heidenhain’da G07.1 yerine genellikle daha güçlü çevrimler kullanılır. Aşağıda CYCL DEF 247’nin temel mantığını gösteren kurgusal bir örnek verilmiştir (gerçek parametreler ve söz dizimi farklılık gösterebilir):

; Heidenhain Klartext Örneği - Silindirik Yüzeyde Kontur
BEGIN PGM CYL_CONTOUR MM

BLK FORM 0.1 Z X-50 Y-50 Z-80  ; Kütük Tanımı
BLK FORM 0.2 X+50 Y+50 Z+0

TOOL CALL "FREZE_10MM" Z S4000 F1000 M3 ; Takım Çağır

CYCL DEF 247 CYLINDER SURFACE ~ ; Silindirik Yüzey Çevrimini Başlat
    Q335=30      ; Silindir Yarıçapı (R=30mm)
    Q336=1       ; İşleme Tarafı (Örn: Dış)
    Q200=2       ; Güvenlik Mesafesi
    Q203=0       ; Yüzey Koordinatı (Z=0)
    Q204=5       ; İşleme Derinliği (5mm)
    Q374=0       ; Başlangıç Açısı (C=0)
    ; ... Diğer parametreler (ilerleme, paso miktarı vb.)

; Şimdi, sanki düz bir yüzeydeymiş gibi konturu tanımla (X = Eksenel, Y = Çevresel)
L X0 Y0 R0 FMAX M3        ; Başlangıç noktasına git (Eksenel=0, Çevresel=0)
L Z+2                     ; Güvenli Z
L Z-5 F500                ; Derinliğe in

; Kontur Tanımı (X eksenel, Y çevresel hareket)
L X-20 Y+50 F800         ; Eksenel -20mm, Çevresel +50mm ilerle
CR Y+70 R+10 DR+          ; Saat yönünde +10mm yarıçaplı yay, Y(Çevresel)=70'e kadar
L X-40                   ; Eksenel -40mm'ye git
L Y+120                  ; Çevresel +120mm'ye git
L X0 Y0                  ; Başlangıç noktasına dön

L Z+50 R0 FMAX M5         ; Güvenli Z'ye çık, İş milini durdur

CYCL CALL M               ; Çevrimi Çalıştır

TOOL CALL 0 Z             ; Takımı bırak
L Z+200 R0 FMAX M30       ; Referansa git, Program sonu

END PGM CYL_CONTOUR MM

Açıklamalar (Heidenhain):

  • Heidenhain Klartext, G kodlarından oldukça farklıdır ve diyalog odaklıdır.
  • CYCL DEF 247, silindirik yüzeyde işlemeyi tanımlayan güçlü bir çevrimdir. Yarıçap, derinlik, işleme yönü gibi birçok parametre alır.
  • Çevrim tanımlandıktan sonra, işlenecek kontur genellikle sanki düz bir yüzeyde (XY düzleminde) tanımlanır gibi yazılır. Kontrol ünitesi, bu düzlemdeki yolu otomatik olarak tanımlanan silindir yüzeyine sarar. (Hangi eksenin eksenel, hangisinin çevresel olacağı çevrim parametrelerinde veya makine ayarlarında belirlenir).
  • CYCL CALL M komutu ile tanımlanan çevrim ve kontur işletilir.

G07 Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler ve İpuçları :sparkles:

  • Uyumluluk: Programı yazmadan önce, makinenizin kontrol ünitesinin G07, G07.1 veya eşdeğer bir silindirik enterpolasyon komutunu desteklediğinden ve doğru formata sahip olduğunuzdan emin olun. Üretici kılavuzları en iyi kaynağınızdır.
  • Parametreler: Yarıçap (R) değerinin doğru girildiğinden emin olun (genellikle yarıçap, çap değil). Dönme ekseninin doğru belirtildiğinden emin olun (C, A veya B).
  • Eksen Ataması: G07.1 aktifken hangi lineer eksen adresinin (X, Y veya Z) çevresel hareketi temsil ettiğini bilin (Fanuc/Haas/Mitsubishi’de genellikle dönme ekseni adresi, Siemens’te genellikle Y).
  • Düzlem Seçimi: G07.1 genellikle belirli bir düzlemde (örn. G17 XY) aktifken çalışır, ancak bu durum kontrol ünitesine göre değişebilir.
  • Simülasyon: Programı makinede çalıştırmadan önce mutlaka güvenilir bir simülasyon yazılımında veya makinenin kendi grafik simülasyonunda test edin. Özellikle karmaşık profillerde çarpışma riskini kontrol edin.
  • Takım Yarıçap Telafisi (G41/G42): Silindirik enterpolasyon modunda takım yarıçap telafisinin nasıl çalıştığı kontrol ünitesine göre farklılık gösterebilir. Bazı sistemler bunu doğrudan desteklerken, bazılarında özel programlama teknikleri veya CAM yazılımı gerekebilir. Kılavuzu kontrol edin veya telafisiz (G40) programlama yapın.
  • İptal: Komutun nasıl iptal edildiğini bilin. Genellikle başka bir hareket komutu (G00, G01) veya özel bir iptal kodu (G07.1 C0 gibi) kullanılır. Program sonunda veya modun gerekli olmadığı yerlerde iptal etmeyi unutmayın.
  • İlerleme Hızı (Feed Rate): Silindirik enterpolasyon aktifken ilerleme hızının (F) nasıl yorumlandığına dikkat edin. Genellikle programlanan F değeri, takım ucunun silindir yüzeyi üzerindeki gerçek hızını koruyacak şekilde ayarlanır.

Sonuç

G07 komutu ve onun daha yaygın hali olan G07.1 (Silindirik Enterpolasyon), CNC işleme merkezleri ve C eksenli tornalarda silindirik yüzeyler üzerine karmaşık geometriler işlemenin güçlü bir yoludur. Kamlardan gravürlere, helisel kanallardan özel profillere kadar geniş bir uygulama alanına sahiptir.

Ancak, bu komutun standart bir ISO kodu olmaması ve farklı kontrol üniteleri (Fanuc, Siemens, Haas, Heidenhain, Mitsubishi, Mazatrol vb.) arasında önemli uygulama farklılıkları göstermesi, programcıların ve operatörlerin dikkatli olmasını gerektirir. Her kontrol ünitesinin kendine özgü komutları, parametreleri ve çalışma mantığı olabilir. Siemens’in TRACYL’i, Heidenhain’ın CYCL DEF çevrimleri veya Mazatrol’ün diyalog üniteleri, G07.1’in işlevini yerine getiren alternatif yaklaşımlardır.

Başarılı bir uygulama için temel kural, her zaman kullandığınız spesifik makine ve kontrol ünitesinin programlama kılavuzuna başvurmak, parametreleri doğru anlamak ve programları çalıştırmadan önce dikkatlice simüle etmektir. Bu bilgi ve dikkatle, G07 ve eşdeğer fonksiyonların sunduğu esneklikten tam olarak yararlanarak imalat yeteneklerinizi bir üst seviyeye taşıyabilirsiniz.

G07 komutu ve silindirik enterpolasyon konusunda detaylı bilgi paylaştığınız için teşekkür ederiz. Ancak, CNC programlama sırasında dikkat edilmesi gereken bazı kritik güvenlik uyarılarını vurgulamak isteriz:

  1. Makine Kılavuzu Kontrolü:

    • G07 veya türevlerini kullanmadan önce mutlaka makine üreticisinin kılavuzunu kontrol edin. Her kontrol ünitesi farklı parametreler kullanabilir.
  2. Simülasyon Zorunluluğu:

    • Silindirik enterpolasyon işlemlerinde mutlaka yazılımsal simülasyon yapılmalıdır. Özellikle çok eksenli hareketlerde takım çarpışma riski yüksektir.
  3. İş Parçası Sabitleme:

    • Silindirik işlemlerde iş parçasının sağlam şekilde bağlandığından emin olun. Dönme sırasında oluşan merkezkaç kuvvetleri tehlikeli olabilir.
  4. Takım Uzunluk Ayarları:

    • Silindirik yüzey işlemlerinde takım uzunluk ölçümleri çok kritiktir. Yanlış ölçümler ciddi kazalara yol açabilir.
  5. Hız ve İlerleme Kontrolü:

    • Dönme eksenli işlemlerde kesme parametreleri dikkatle hesaplanmalıdır. Yüksek devirlerde merkezkaç kuvvetleri nedeniyle parça veya takım fırlayabilir.
  6. Acil Durdurma Prosedürleri:

    • Silindirik enterpolasyon işlemleri sırasında acil durdurma düğmesine erişimin kolay olduğundan emin olun.
  7. Koruyucu Ekipman:

    • Bu tür işlemler sırasında mutlaka uykoruyucu gözlük ve iş güvenliği ekipmanları kullanılmalıdır.
  8. Enerji Kesme Prosedürleri:

    • Program değişiklikleri yapmadan önce mutlaka makine enerjisini kesin ve güvenli çalışma prosedürlerini uygulayın.

Lütfen bu uyarıları dikkate alarak güvenli çalışma ortamı sağlayın. CNC makineleriyle çalışırken güvenlik her zaman ilk öncelik olmalıdır.