G10 Komutu Nedir ve Nasıl Kullanılır?

CNC Programlama
1

CNC G10 Komutu: Programlama Verimliliğini Zirveye Taşıyın

CNC (Computer Numerical Control) teknolojisi, modern imalatın temel direklerinden biridir. Hassasiyet, hız ve tekrarlanabilirlik sunan CNC tezgahları, metal, plastik, ahşap gibi birçok malzemeyi işleyerek karmaşık parçaların üretilmesini sağlar. Bu süreçte, CNC programlama dilleri kritik bir rol oynar ve G kodları bu dilin alfabesidir. G kodları arasında yer alan G10 komutu (Programlanabilir Veri Girişi), programlama esnekliğini ve otomasyonunu önemli ölçüde artıran, ancak bazen göz ardı edilen güçlü bir araçtır. Bu makalede, G10 komutunun ne olduğunu, CNC torna ve işleme merkezlerindeki farklı uygulamalarını, popüler kontrol üniteleri (Fanuc, Siemens, Haas, Mazatrol, Heidenhain, Mitsubishi vb.) arasındaki kullanım farklılıklarını ve ileri düzey uygulama ipuçlarını detaylı örneklerle inceleyeceğiz. Amacımız, CNC programlamayla yeni tanışanlardan deneyimli uzmanlara kadar herkesin G10 komutunu etkin bir şekilde kullanmasını sağlamaktır.

G10 Komutu Nedir? Temel Kavramlar :light_bulb:

G10 komutu, en temel tanımıyla, CNC programı içerisinden tezgahın belirli verilerini (parametreler, ofsetler vb.) değiştirmeye yarayan bir G kodudur. Normalde operatörün manuel olarak MDI (Manual Data Input) ekranından veya ayarlar menüsünden girdiği iş parçası sıfır noktası ofsetleri (Work Offsets), takım ofsetleri (Tool Offsets) veya bazı sistem parametreleri gibi değerler, G10 komutu kullanılarak doğrudan çalışan program içerisinden ayarlanabilir veya değiştirilebilir.

G10 Komutunun Temel Faydaları:

  1. Otomasyon: Özellikle fikstür üzerinde birden fazla parça işlerken veya farklı iş parçası sıfırları kullanılması gereken durumlarda, programın otomatik olarak ofsetleri ayarlamasını sağlar. Bu, operatör müdahalesini azaltır.
  2. Tutarlılık ve Hassasiyet: Manuel veri girişinden kaynaklanabilecek hataları ortadan kaldırır. Her seferinde aynı değerlerin programatik olarak yüklenmesini garanti eder.
  3. Esneklik: Makro programlama ile birlikte kullanıldığında, ölçüm problarından alınan verilere göre veya belirli koşullara bağlı olarak ofsetlerin dinamik olarak güncellenmesine olanak tanır.
  4. Setup Süresini Kısaltma: Tekrarlayan işlerde veya benzer parça ailelerinin üretiminde, ofsetleri program içerisinden yükleyerek yeni işe hazırlık süresini kısaltır.
  5. Program Taşınabilirliği: Teorik olarak, program içerisine gömülü ofsetlerle programın farklı tezgahlarda (aynı kontrol ünitesine sahip) daha kolay çalıştırılmasını sağlayabilir (dikkatli kullanım gerektirir).

G10 Komutunun CNC Torna ve İşleme Merkezlerindeki Rolü :gear:

G10 komutunun temel işlevi aynı olsa da, kullanıldığı tezgah tipine göre (CNC Torna veya CNC İşleme Merkezi) odaklanılan veri türleri farklılık gösterebilir.

CNC Torna Tezgahlarında G10 Kullanımı

CNC tornalarda G10 genellikle aşağıdaki verileri ayarlamak için kullanılır:

  • İş Parçası Sıfır Ofsetleri (Work Offsets): Genellikle G54-G59 arasındaki iş parçası koordinat sistemlerinin (WCS - Work Coordinate System) X ve Z eksenlerindeki değerlerini ayarlamak için kullanılır. Özellikle iş parçasının alın veya çap referansını program içinden tanımlamak gerektiğinde faydalıdır.
  • Takım Geometri ve Aşınma Ofsetleri (Tool Geometry/Wear Offsets): Takımların X ve Z eksenlerindeki geometri (uzunluk/çap) ve aşınma değerlerini programatik olarak girmek veya güncellemek için kullanılır. Bu, özellikle takım ömrü yönetimi veya otomatik takım ölçme sistemleriyle entegrasyonda önemlidir.

CNC İşleme Merkezi Tezgahlarında G10 Kullanımı

CNC işleme merkezlerinde G10’un kullanım alanları daha geniştir:

  • İş Parçası Sıfır Ofsetleri (Work Offsets): G54-G59 (veya kontrol ünitesinin desteklediği daha fazla sayıda, örn. G54.1 P1-P300) iş parçası koordinat sistemlerinin X, Y, Z ve varsa döner eksen (A, B, C) ofsetlerini ayarlamak için kullanılır. Fikstür üzerine yerleştirilmiş çoklu parçaların her biri için ayrı sıfır noktalarını programdan tanımlamak yaygın bir uygulamadır.
  • Takım Boyu ve Yarıçap Ofsetleri (Tool Length/Radius Offsets): Takımların boy (H) ve yarıçap (D) telafi değerlerini program içerisinden ayarlamak için kullanılır. Otomatik takım ölçme sistemlerinden gelen verilerin doğrudan ofset tablosuna yazılması gibi uygulamalarda kritik rol oynar.
  • Sistem Parametreleri: Çok daha dikkatli kullanılması gereken bir özelliktir. Belirli sistem parametrelerinin değerlerini program içinden değiştirmek mümkündür (Örn: Eksen ivmelenmesi, belirli M kodlarının davranışı vb.). Bu özellik, tezgahın çalışma karakteristiğini kökten değiştirebileceği için yalnızca çok deneyimli kullanıcılar tarafından ve sonuçları tam olarak anlaşılarak kullanılmalıdır.

Farklı Kontrol Ünitelerinde G10 Kullanımı: Detaylı Bir Karşılaştırma :globe_showing_europe_africa:

G10 komutunun en kafa karıştırıcı yönlerinden biri, farklı CNC kontrol üniteleri arasındaki sözdizimi (syntax) ve yetenek farklılıklarıdır. En yaygın kontrol ünitelerindeki duruma göz atalım:

1. Fanuc Kontrol Üniteleri (ve Genellikle Haas)

Fanuc, G10 komutunun kullanımı konusunda endüstri standardını belirlemiştir denilebilir. Haas kontrol üniteleri de genellikle Fanuc ile çok benzer bir G10 yapısı kullanır. Fanuc’ta G10’un işlevini belirleyen anahtar parametre “L” adresidir.

  • G10 L2 P... X... Y... Z... [A...] [B...] [C...]: İş Parçası Sıfır Ofsetlerini Ayarlar.

    • L2: İş parçası sıfır ofsetini ayarlama modunu belirtir.
    • P: Hangi iş parçası sıfırının (P1=G54, P2=G55, …, P6=G59, P0=Aktif olan) ayarlanacağını belirtir. Bazı sistemlerde P0 harici sıfırı (External Work Offset) da ifade edebilir. G54.1 gibi genişletilmiş ofsetler için P adresi daha büyük değerler alabilir (Kontrol ünitesi modeline göre değişir).
    • X, Y, Z, A, B, C: İlgili eksenler için atanacak yeni ofset değerleri (Metrik sistemde milimetre cinsinden).

  • G10 L10 P... R...: Takım Geometri Ofsetini Ayarlar (Boy Telafisi).

  • G10 L11 P... R...: Takım Aşınma Ofsetini Ayarlar (Boy Telafisi).

  • G10 L12 P... R...: Takım Geometri Ofsetini Ayarlar (Yarıçap Telafisi).

  • G10 L13 P... R...: Takım Aşınma Ofsetini Ayarlar (Yarıçap Telafisi).

    • L10/L11/L12/L13: Ayarlanacak ofset tipini (Geometri/Aşınma, Boy/Yarıçap) belirtir. Kontrol ünitesi modeline göre bu L kodları farklılık gösterebilir veya hepsi desteklenmeyebilir. Bazen L10 ve L12 yerine sadece L1 kullanılır.
    • P: Hangi takım ofset numarasının (örneğin, T1 için P1) ayarlanacağını belirtir.
    • R: İlgili ofset için atanacak yeni değer (Metrik sistemde milimetre cinsinden).

  • G10 L50 P... R...: Sistem Parametresini Ayarlar.

    • L50: Parametre ayar modunu belirtir (Bazı eski kontrollerde L50 yerine başka adresler olabilir).
    • P: Değiştirilecek parametrenin numarası.
    • R: Parametreye atanacak yeni değer. (ÇOK DİKKATLİ KULLANILMALIDIR!)

Fanuc/Haas Basit Örnek (İşleme Merkezi):

O0001 (G10 BASIT ORNEK)
G90 G17 G40 G80
G10 L2 P1 X-250.5 Y-150.0 Z-100.0 ; G54 IS PARCASI SIFIRINI AYARLA
G54 ; AYARLANAN G54'U AKTIF ET
T1 M6 ; TAKIM 1'I CAGIR
S1000 M3
G0 X0 Y0 ; G54'UN SIFIRINA HIZLI GIT
G43 H1 Z50.0 ; TAKIM BOYU TELAFISINI AKTIF ET VE Z50'YE GIT
... (Isleme kodlari) ...
M30

Fanuc/Haas Kompleks Örnek (Torna - Makro ile Dinamik Ofset Ayarlama):

O0002 (G10 KOMPLEKS ORNEK - TORNA)
(BU ORNEKTE, BIR OLÇUM SONUCUNA GORE ASINMA OFSETI AYARLANIR)
(MAKRO DEGISKENI #500'DE OLÇUM FARKI TUTULDUGUNU VARSAYALIM)

#100 = 1 ; HEDEFLENEN TAKIM NUMARASI (T1)
#101 = #500 ; OLÇUM FARKI (ORN: -0.015 MM)
#102 = #[2000 + #100] ; MEVCUT T1 ASINMA OFSETINI OKU (Fanuc'ta genellikle 2000 serisi asınma için)
#103 = #102 + #101 ; YENI ASINMA DEGERINI HESAPLA

G10 L11 P#100 R#103 ; HESAPLANAN YENI DEGERI T1 ASINMA OFSETINE YAZ

G0 T0101 ; TAKIMI YENI OFSETLE CAGIR
G96 S150 M3
G0 X50.0 Z2.0
G1 Z-30.0 F0.15
... (Isleme kodlari) ...
M30

(Not: Makro değişken numaraları ve ofset okuma adresleri kontrol ünitesine göre değişebilir.)

2. Siemens (Sinumerik) Kontrol Üniteleri

Siemens Sinumerik kontrol üniteleri, G10 komutunu Fanuc kadar yaygın kullanmaz. Siemens’te ofsetleri ve parametreleri program içinden değiştirmenin daha yaygın ve esnek yolu, sistem değişkenlerini (System Variables) kullanmaktır. G10 komutu bazı konfigürasyonlarda Fanuc benzeri bir işlevselliğe sahip olacak şekilde ayarlanabilir, ancak genellikle doğrudan değişken ataması tercih edilir.

  • İş Parçası Sıfır Ofsetleri: SETNFR, SETNRP gibi komutlar veya doğrudan $P_UIFR[n,axis] değişkenine atama yapılarak ayarlanır.

    • $P_UIFR[1,X] = -250.5 ; Birinci İş Parçası Sıfırının (G54 gibi düşünülebilir) X değerini ayarlar.
    • $P_UIFR[1,Y] = -150.0 ; Birinci İş Parçası Sıfırının Y değerini ayarlar.
    • $P_UIFR[1,Z] = -100.0 ; Birinci İş Parçası Sıfırının Z değerini ayarlar.
    • n: Ofset numarası (1=G54, 2=G55 vb. veya programlanabilir ofset numarası).
    • axis: X, Y, Z, A, B, C.

  • Takım Ofsetleri: $P_TOO[t,l,d] veya $TC_DP... gibi değişkenler kullanılır.

    • $P_TOO[1,1] = 300.123 ; Takım 1’in Boy 1 (Length 1 - L1) değerini ayarlar.
    • $P_TOO[1,7] = 10.0 ; Takım 1’in Yarıçap 1 (Radius 1 - R1, DL no 7’ye denk gelir) değerini ayarlar.
    • $P_TOA[1,1] = -0.02 ; Takım 1’in Aşınma Boyu 1 (Wear Length 1) değerini ayarlar.
    • t: D numarası (Takım Numarası).
    • l: DL numarası (Offset Parameter Number - Boy, Yarıçap, Aşınma vb. tipini belirler).

  • Parametreler: $P_PARAM[n] veya özel parametre isimleri kullanılır (örn: $MA_AXIS_MAX_ACCEL[AX1]). (ÇOK DİKKATLİ KULLANILMALIDIR!)

Siemens Basit Örnek (İşleme Merkezi - Değişken Kullanımı):

%_N_G10_SIEMENS_BASIT_MPF
;$PATH=/_N_WKS_DIR/_N_EXAMPLE_WPD
G90 G17 G40 G71 G64 ; Guvenli baslangic (G71=Metrik)
$P_UIFR[1,X]= -250.5 ; G54 X
$P_UIFR[1,Y]= -150.0 ; G54 Y
$P_UIFR[1,Z]= -100.0 ; G54 Z
G54 ; Ayarlanan G54'u aktif et
T="CUTTER1" ; Takim adi ile cagirma (veya T1)
M6
S1000 M3
G0 X0 Y0
Z50.0 D1 ; Takim boyu telafisi (D1) ile Z50'ye git
... (Isleme kodlari) ...
M30

Siemens Kompleks Örnek (İşleme Merkezi - Hesaplama ve Atama):

%_N_G10_SIEMENS_KOMPLEKS_MPF
;$PATH=/_N_WKS_DIR/_N_EXAMPLE_WPD
DEF REAL _OFFSET_X, _OFFSET_Y, _FIXTURE_POS
DEF INT _FIXTURE_NO = 1

_FIXTURE_POS = -300.0 ; Fiksturun ana referans X konumu
_OFFSET_X = _FIXTURE_POS + 50.5 ; Ilk parca X ofseti
_OFFSET_Y = -150.0 ; Ilk parca Y ofseti

WHILE _FIXTURE_NO <= 4 DO ; 4 Parca icin dongu
  $P_UIFR[_FIXTURE_NO, X] = _OFFSET_X ; Hesaplanan X degerini ata
  $P_UIFR[_FIXTURE_NO, Y] = _OFFSET_Y ; Sabit Y degerini ata
  $P_UIFR[_FIXTURE_NO, Z] = -100.0 - (_FIXTURE_NO * 0.01) ; Her parcada Z hafif degissin

  ; --- ISLEME ALT PROGRAMINI CAGIR ---
  PROCESS_PART(_FIXTURE_NO) ; Alt program G54, G55 vb. kullanacak sekilde yazilmali

  _OFFSET_X = _OFFSET_X + 120.0 ; Sonraki parca icin X ofsetini artir
  _FIXTURE_NO = _FIXTURE_NO + 1
ENDWHILE

M30

PROC PROCESS_PART(INT _PART_NO)
  MSG("ISLEME BASLADI: PARCA NO " << _PART_NO)
  CASE _PART_NO OF 1 GOTOF PART1 2 GOTOF PART2 3 GOTOF PART3 4 GOTOF PART4
  GOTOF END_PROC

  PART1: G54 GOTOF EXECUTE
  PART2: G55 GOTOF EXECUTE
  PART3: G56 GOTOF EXECUTE
  PART4: G57 GOTOF EXECUTE

  EXECUTE:
  T="ENDMILL_10" M6
  S2500 M3
  G0 X0 Y0
  Z50.0 D1
  ; ... (Gercek isleme kodlari buraya gelir) ...
  G0 Z100.0 M5
  MSG("ISLEME BITTI: PARCA NO " << _PART_NO)

  END_PROC:
  M17 ; Alt program sonu
ENDPROC

3. Heidenhain (iTNC/TNC) Kontrol Üniteleri

Heidenhain kontrol üniteleri, Fanuc veya Siemens’ten oldukça farklı bir programlama diline (Klartext veya DIN/ISO) sahiptir. G10 komutu, Fanuc’taki anlamıyla doğrudan kullanılmaz. Heidenhain’da iş parçası sıfırları ve takım verileri genellikle farklı yöntemlerle yönetilir:

  • İş Parçası Sıfırları (Datum Setting):

    • DATUM SETTING komutları veya Preset Tablosu (PRESET.PR) kullanılır. Program içinden DATUM SETTING komutuyla belirli bir datum (sıfır noktası) aktif edilebilir veya değiştirilebilir.
    • CYCL DEF 7.0 DATUM SHIFT gibi çevrimler kullanılabilir.
    • Q parametreleri kullanılarak programatik olarak sıfır noktası kaydırmaları yapılabilir.
    • Örnek (Klartext): FN 17: SYSWRITE ID 270 NR1 =+100.5 ; Datum tablosundaki belirli bir değere yazma (Dikkatli kullanım gerektirir).

  • Takım Verileri:

    • Takım verileri genellikle Takım Tablosu (TOOL.TCH) içinde yönetilir.
    • TOOL CALL komutu ile takım çağrılır ve ilgili ofsetler (Uzunluk L, Yarıçap R) aktif hale gelir.
    • Program içinden takım tablosunu doğrudan değiştirmek için genellikle özel sistem fonksiyonları (FN 17: SYSWRITE veya FN 18: SYSREAD) kullanılır, ancak bu çok dikkatli yapılması gereken ileri düzey bir tekniktir.
    • Otomatik takım ölçme çevrimleri (örneğin, CYCL DEF 4xx serisi) ölçüm sonuçlarını otomatik olarak TOOL.TCH tablosuna yazabilir.

Heidenhain Kavramsal Örnek (Datum Kaydırma - Klartext):

BEGIN PGM G10_HEIDENHAIN_EXAMPLE MM

BLK FORM 0.1 Z X-100 Y-100 Z-50
BLK FORM 0.2 X+100 Y+100 Z+0

TOOL CALL 1 Z S3000 F1000 ; Takim 1'i cagir

; --- Ilk Parca Sifiri (Preset Tablosundan 1 numarali Datum) ---
CYCL DEF 7.1 DATUM NR 1 ; Preset Tablosundaki 1. Datum'u kullan
L Z+100 R0 FMAX M3
L X+0 Y+0 R0 FMAX
L Z+10 R0 FMAX
; ... (Datum 1'e gore isleme) ...
L Z+100 R0 FMAX

; --- Ikinci Parca Sifiri (Program icinde kaydirma) ---
; Q Parametreleri ile kaydirma tanimla
Q10 = 150.5 ; X Kaydirma miktari
Q11 = 50.0  ; Y Kaydirma miktari
Q12 = 0     ; Z Kaydirma miktari

CYCL DEF 7.0 DATUM SHIFT
CYCL DEF 7.1 X+Q10 ; X yonunde Q10 kadar kaydir
CYCL DEF 7.2 Y+Q11 ; Y yonunde Q11 kadar kaydir
CYCL DEF 7.3 Z+Q12 ; Z yonunde Q12 kadar kaydir

L Z+100 R0 FMAX M3
L X+0 Y+0 R0 FMAX ; Yeni kaydirilmis sifira git
L Z+10 R0 FMAX
; ... (Kaydirilmis Datum'a gore isleme) ...
L Z+100 R0 FMAX

; --- Kaydirmayi Iptal Et ---
CYCL DEF 7.0 DATUM SHIFT
CYCL DEF 7.1 X+0
CYCL DEF 7.2 Y+0
CYCL DEF 7.3 Z+0

END PGM G10_HEIDENHAIN_EXAMPLE MM

4. Mazatrol (Mazak) Kontrol Üniteleri

Mazak tezgahları genellikle iki programlama modu sunar: Mazatrol Konuşmalı (Conversational) ve EIA/ISO (G Kodu).

  • Mazatrol Konuşmalı Mod: Bu modda, iş parçası sıfırları ve takım verileri genellikle programın setup (kurulum) bölümünde veya özel menüler aracılığıyla grafiksel veya tablo tabanlı olarak tanımlanır. G10 komutu bu modda doğrudan kullanılmaz.
  • EIA/ISO Mod: Mazak tezgahlarının EIA/ISO modunda (G kodu programlama), G10 komutu genellikle Fanuc ile aynı veya çok benzer bir sözdizimi ve işlevsellikle bulunur. Yani, G10 L2 P..., G10 L10/L11... gibi komutlar Fanuc’ta olduğu gibi kullanılabilir.

Mazak EIA/ISO Örnek (Fanuc Benzeri):

%
O0003 (G10 MAZAK EIA ORNEK)
G90 G17 G40 G80
(IS PARCASI SIFIRLARINI AYARLA)
G10 L2 P1 X-300.0 Y-200.0 Z-120.5 ; G54
G10 L2 P2 X-150.0 Y-200.0 Z-120.5 ; G55

(TAKIM OFSETINI AYARLA - T3 BOY ASINMA)
G10 L11 P3 R-0.015 ; T3 Asinma Boyu

G54 ; G54'U AKTIF ET
T1 M6
S1500 M3
G0 X0 Y0
G43 H1 Z100.0
... (Isleme kodlari G54'te) ...

G55 ; G55'I AKTIF ET
T2 M6
S1800 M3
G0 X0 Y0
G43 H2 Z100.0
... (Isleme kodlari G55'te) ...

M30
%

5. Mitsubishi (Meldas) Kontrol Üniteleri

Mitsubishi Meldas kontrol üniteleri de G10 komutunu destekler ve sözdizimi genellikle Fanuc ile oldukça benzerdir. L adresi burada da kritik rol oynar.

  • İş Parçası Sıfırları: G10 L2 P... veya bazı modellerde G10 L20 P... kullanılır. P adresi G54-G59 ve genişletilmiş ofsetleri (varsa) belirtir.
  • Takım Ofsetleri: G10 L1 P... R... (Genel ofset ayarı), G10 L10/L11/L12/L13 P... R... gibi Fanuc benzeri L kodları kullanılır. Ayarlanacak ofset tipi (geometri/aşınma, boy/yarıçap) L kodu ile belirlenir.
  • Parametreler: G10 L50 P... R... veya modele özgü başka L kodları ile parametre ayarı mümkündür. (Yine, çok dikkatli kullanılmalıdır!)

Mitsubishi Basit Örnek (Fanuc Benzeri):

O0004 (G10 MITSUBISHI ORNEK)
G90 G17 G40 G80
G10 L2 P1 X-180.0 Y-180.0 ; G54 X, Y AYARLA
G10 L2 P1 Z-95.3 ; G54 Z AYARLA (Ayri satirda da olabilir)

G54 T1 M6
S1200 M3
G0 X0 Y0
G43 H1 Z50.0
... (Isleme kodlari) ...
M30

Önemli Not: Yukarıdaki örnekler ve açıklamalar genel bir bakış sunmaktadır. Belirli bir kontrol ünitesi modeli ve versiyonu için G10 komutunun tam sözdizimi, desteklenen L kodları ve parametre adresleri tezgahın programlama kılavuzundan mutlaka kontrol edilmelidir.

G10 Kullanımının Avantajları ve Dezavantajları :+1::-1:

Avantajlar:

  • Artan Otomasyon: Operatör müdahalesini azaltır, “lights-out manufacturing” (insansız üretim) senaryolarına olanak tanır.
  • Azaltılmış Hata Riski: Manuel veri girişinden kaynaklanan yazım hatalarını önler.
  • Gelişmiş Esneklik: Makrolar ve ölçüm sistemleri ile entegre edilerek dinamik ve akıllı programlar oluşturulabilir.
  • Kısalmış Setup Süreleri: Özellikle çoklu parça veya tekrarlayan işlerde hazırlık süresini önemli ölçüde azaltır.
  • Daha İyi Süreç Kontrolü: Aşınma telafilerinin otomatik güncellenmesi gibi özelliklerle parça kalitesinde tutarlılık sağlar.

Dezavantajlar:

  • Artan Program Karmaşıklığı: G10 satırlarının eklenmesi programı uzatabilir ve okunmasını zorlaştırabilir.
  • Hata Ayıklama Zorluğu: Yanlış bir G10 komutu (özellikle L50 ile parametre ayarı) tespit edilmesi zor sorunlara yol açabilir ve tezgaha zarar verebilir.
  • Kontrol Ünitesi Bağımlılığı: Farklı kontrol üniteleri arasındaki sözdizimi farklılıkları, programların taşınabilirliğini sınırlar.
  • Dikkatli Planlama Gerekliliği: Hangi ofsetlerin ne zaman ve nasıl ayarlanacağı dikkatlice planlanmalı ve test edilmelidir. Yanlışlıkla önemli bir ofsetin üzerine yazmak ciddi sonuçlar doğurabilir.
  • Risk (Özellikle L50): Parametreleri programdan değiştirmek, tezgahın kararlılığını ve güvenliğini tehlikeye atabilir. Sadece ne yaptığınızdan %100 emin olduğunuzda kullanılmalıdır.

G10 ile İleri Düzey Uygulamalar ve İpuçları :sparkles:

G10 komutunun gerçek gücü, diğer programlama teknikleriyle birleştirildiğinde ortaya çıkar:

  1. Makro Programlama ile Entegrasyon:

    • Koşullu ifadeler (IF, WHILE) kullanarak belirli şartlar sağlandığında ofsetleri ayarlayın.
    • Matematiksel hesaplamalar yaparak (örn: fikstürdeki parça pozisyonuna göre ofset hesaplama) G10 ile bu değerleri atayın.
    • Ölçüm probu sonuçlarını makro değişkenlerine okuyup, bu değişkenleri G10 ile ofsetlere yazarak kapalı döngü kontrol sağlayın (örn: ölçülen çapa göre otomatik aşınma telafisi).

  2. Otomatik Setup ve Probing:

    • Takım ölçme probları genellikle ölçüm sonrası takım ofsetlerini güncelleyen G10 satırları içeren makro programları tetikler.
    • İş parçası probları, parçanın veya fikstürün konumunu ölçtükten sonra ilgili G54, G55 vb. ofsetleri G10 ile otomatik olarak ayarlayabilir.

  3. Çoklu İş Parçası Yönetimi:

    • Bir palet veya büyük bir fikstür üzerindeki onlarca veya yüzlerce parça için iş parçası sıfırlarını (örn: G54.1 P1…P100) bir döngü içinde G10 ile programatik olarak ayarlayın.

  4. Parametre Ayarı (L50) için Güvenlik Önlemleri:

    • Parametre değiştirmeden önce mutlaka mevcut değerini bir makro değişkenine yedekleyin.
    • Program sonunda veya ilgili bölüm bittiğinde parametreyi orijinal değerine geri döndürün.
    • Hangi parametreyi neden değiştirdiğinizi program içinde yorum satırlarıyla detaylıca açıklayın.
    • Değişikliğin potansiyel yan etkilerini tam olarak anladığınızdan emin olun. Şüphe durumunda ASLA kullanmayın!

  5. Doğrulama ve Hata Kontrolü:

    • G10 ile bir değer atadıktan sonra, mümkünse ilgili ofset veya parametre değerini bir makro değişkenine geri okuyarak atamanın başarılı olup olmadığını kontrol edin.

Sonuç ve Özet :chequered_flag:

G10 (Programlanabilir Veri Girişi) komutu, CNC programlamada otomasyonu, esnekliği ve hassasiyeti artıran son derece güçlü bir araçtır. İş parçası sıfırlarından takım ofsetlerine ve hatta sistem parametrelerine kadar birçok veriyi program içerisinden yönetme imkanı sunar. Ancak bu güç, beraberinde sorumluluk getirir. Özellikle farklı kontrol üniteleri (Fanuc, Siemens, Heidenhain, Mazatrol, Mitsubishi vb.) arasındaki sözdizimi ve uygulama farklılıklarını iyi anlamak kritiktir. Siemens ve Heidenhain gibi bazı kontrol üniteleri, G10 yerine kendi sistem değişkenleri veya özel komutları ile benzer işlevselliği daha yaygın olarak sunar.

G10’un (veya eşdeğer yöntemlerin) etkin kullanımı, manuel hataları azaltır, setup sürelerini kısaltır ve özellikle makro programlama ve otomatik ölçüm sistemleriyle birleştirildiğinde karmaşık otomasyon senaryolarına kapı aralar. Bununla birlikte, özellikle parametre ayarları (L50 gibi) yapılırken büyük bir dikkat ve bilgi birikimi gerektirir.

Bu makalede sunulan bilgiler ve örnekler, G10 komutunu ve farklı kontrol ünitelerindeki alternatiflerini daha iyi anlamanıza ve CNC programlama becerilerinizi bir üst seviyeye taşımanıza yardımcı olacaktır. Unutmayın, en iyi sonuçlar için her zaman tezgahınızın ve kontrol ünitenizin özel dokümantasyonuna başvurun ve değişiklikleri dikkatli bir şekilde test edin.

2

G10 komutu, CNC programlamada oldukça güçlü ve çok yönlü bir komuttur. Program içerisinden iş parçası ofsetleri, takım ofsetleri ve hatta sistem parametrelerini değiştirmeye olanak tanır. Bu özelliği sayesinde otomasyon seviyesini artırır ve operatör müdahalesini minimize eder.

G10 Komutunun Temel Kullanım Alanları:

  1. İş Parçası Ofsetleri (Work Offsets - G54-G59)

    • Program içinden G54, G55 gibi iş parçası koordinat sistemlerinin ofset değerlerini ayarlamak için kullanılır.
    • Özellikle çoklu parça işleme ve fikstür uygulamalarında büyük kolaylık sağlar.

  2. Takım Ofsetleri (Tool Offsets)

    • Takım boy ve yarıçap ofsetlerini (H ve D değerleri) program içinden güncellemek için kullanılır.
    • Otomatik takım ölçüm sistemleriyle entegre çalışabilir.

  3. Sistem Parametreleri (Dikkatli Kullanılmalı!)

    • Bazı kontrol ünitelerinde sistem parametrelerini değiştirmek için kullanılabilir.
    • Yanlış kullanım tezgahın çalışmasını olumsuz etkileyebilir, bu nedenle çok dikkatli olunmalıdır.

Fanuc Kontrol Ünitelerinde G10 Kullanım Örnekleri:

İş Parçası Ofset Ayarlama:

G10 L2 P1 X-250.0 Y-150.0 Z-100.0  (G54 ofsetlerini ayarla)
G10 L2 P2 X-350.0 Y-150.0 Z-100.0  (G55 ofsetlerini ayarla)

Takım Ofset Ayarlama:

G10 L10 P5 R150.25  (5 numaralı takımın boy ofsetini ayarla)
G10 L12 P5 R5.0     (5 numaralı takımın yarıçap ofsetini ayarla)

Güvenlik Uyarıları:

  1. G10 komutuyla yapılan değişiklikler kalıcıdır. Program çalıştırılmadan önce mutlaka kontrol edilmelidir.
  2. Özellikle L50 parametresiyle sistem ayarlarını değiştirirken çok dikkatli olunmalıdır.
  3. Programı ilk kez çalıştırırken “Single Block” modunda adım adım ilerleyin.
  4. Kritik uygulamalarda mutlaka yedekleme alın.

Farklı Kontrol Ünitelerinde G10:

  • Siemens: G10 yerine genellikle sistem değişkenleri ($P_UIFR gibi) kullanılır
  • Heidenhain: DATUM SETTING komutları veya Q parametreleri tercih edilir
  • Mazak (EIA modu): Fanuc’a benzer şekilde çalışır
  • Mitsubishi: Fanuc’a yakın sözdizimi kullanır

İleri Düzey Uygulama Önerisi:

Makro programlama ile birlikte kullanarak:

  • Ölçüm probu sonuçlarına göre otomatik ofset güncelleme
  • Parça ölçümünden sonra otomatik telafi
  • Çoklu parça işlemede otomatik ofset hesaplama

G10 komutunu etkin kullanmak CNC programlama becerilerinizi bir üst seviyeye taşıyacaktır. Ancak her zaman kontrollü bir şekilde, önce test ederek kullanmayı unutmayın.

Saygılarımızla,
tr.cncforum.net Ekibi